Κάντε το δικό σας ενυδατικό διάλυμα για παιδιά ή ενηλίκους που έχουν οξεία γαστρεντερίτιδα.

Του Αργύρη Αργυρίου

Γενικού - Οικογενειακού Ιατρού, Δαγκλή 4, Καβάλα

Πτυχιούχου Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Lund Σουηδίας

Ειδικότητα στην Γενική Ιατρική στο Linkoping Σουηδίας.

Πηγές: 

1) Ο Σουηδός Παιδίατρος Thomas Casswall, εξειδικευμένος στην Παιδογαστρεντερολογία, επιμελητής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska της Στοκχόλμης. http://www.1177.se/Tema/Barn-och-foraldrar/Mat-somn-och-praktiska-rad/Mat-och-naring/Vatskeersattning-till-barn/

2) Η Σουηδέζα Παιδίατρος Cecilia Chrapkowska ερευνήτρια στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska της Στοκχόλμης.  http://www.barnakuten.nu/barnsjukdomar/vatskeersattning/

Στην μεγάλη τους πλειοψηφία οι οξείες γαστρεντερίτιδες στην Ελλάδα, και στον Δυτικό κόσμο γενικότερα, οφείλονται σε ιούς (και όχι σε βακτηρίδια). Στην ιογενή οξεία γαστρεντερίτιδα η θεραπεία συνίσταται σε ενυδάτωση και μόνο. Έτσι αποτρέπουμε να αφυδατωθεί το παιδί ή ο ενήλικας από τις πολλές διάρροιες.

Όταν ένα παιδί έχει διάρροια και εμετούς με ή χωρίς πυρετό, μπορεί κανείς με αρκετή μεγάλη βεβαιότητα να πει ότι έχει μια λοιμώδη ιογενή γαστρεντερίτιδα. Το παιδί μπορεί να χάσει μεγάλες ποσότητες υγρών από τις διάρροιες και τους εμετούς και όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να μην καταφέρεις να δώσεις στο παιδί τα υγρά που χρειάζεται. Όταν το παιδί κάνει πολλούς εμετούς πρέπει να δώσει κανείς ενυδατικό διάλυμα.

Πως μπορεί να ξέρει λοιπόν κανείς εάν ένα παιδί έχει αρκετά υγρά μέσα στο σώμα του, εάν δηλαδή είναι επαρκώς ενυδατωμένο; Ένα παιδί που είναι επαρκώς ενυδατωμένο πρέπει:

1.       1) Τουλάχιστον κάποιες φορές την ημέρα, όταν ο πυρετός πέφτει, να είναι καλά και χαρούμενο και να θέλει να παίξει. Είναι φυσιολογικό να θέλει να κοιμάται περισσότερο από το κανονικό, αλλά όμως το παιδί θα πρέπει μερικές φορές να ξυπνά και από μόνο του.

2.       2) Να κατουρά. Βέβαια αυτό είναι δύσκολο να το κρίνει κανείς σε παιδιά που φορούν πάνα και έχουν πολλές διάρροιες, αλλά όμως πρέπει κανείς να προσπαθεί όσο γίνεται να σχηματίσει μια ιδέα (αν το παιδί κατουρά ή όχι).

3.      3)  Να έχει ζεστό και ξερό δέρμα με το φυσιολογικό χρώμα. Επιτρέπεται επίσης το χρώμα του δέρματος να είναι λίγο πιο χλωμό αλλά όμως δεν επιτρέπεται να είναι γκριζοπράσινο και να κολλά στα δάκτυλα.

4.       4) Να έχει σάλιο στο στόμα και, αν το παιδί κλαίει, πρέπει να βγαίνουν δάκρυα.

Μην περιμένεις να αφυδατωθεί το παιδί (δηλαδή να έχει αρχίσει να έχει υπνηλία, να έχει σταματήσει να κατουρά, να έχει κρύο δέρμα που κολλά στα δάκτυλα καθώς και στόμα χωρίς σάλιο) για να αρχίσεις να δίνεις ενυδατικό διάλυμα. Το ενυδατικό διάλυμα πρέπει να αρχίσεις να το δίνεις από τον πρώτο εμετό ή διάρροια! Ενυδατικό διάλυμα μπορεί να αγοράσει κανείς και από το Φαρμακείο. Είναι πολύ σημαντικό να ανακατέψει κανείς ακριβώς την ποσότητα του νερού όπως αναγράφεται στις οδηγίες (χρησιμοποιήστε δοσομετρητή).

Μπορείτε να κάνετε το δικό σας σπιτικό ενυδατικό διάλυμα, με τον εξής τρόπο:

1 λίτρο νερό της βρύσης ( αν το νερό της πόλης σας είναι πόσιμο )

½  κουταλάκι του γλυκού ( μισό κουταλάκι του γλυκού είναι 2,5 ml ) μαγειρικό αλάτι (το συνηθισμένο αλάτι που χρησιμοποιούμε στην μαγειρική)

6 κουταλάκια του γλυκού ( τα έξι κουταλάκια του γλυκού είναι 30 ml )  ζάχαρη.

Βράστε το νερό, ανακατέψτε μέσα στο νερό τις προαναφερθείσες ποσότητες αλατιού και ζάχαρης ώστε να διαλυθούν καλά και αφήστε το διάλυμα, να κρυώσει. Δοκιμάστε το διάλυμα αυτό πριν το δώσετε στο παιδί. Πρέπει να έχει γεύση που να μπορεί να την δεχτεί κανείς χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Για την ακρίβεια, πρέπει ίσα ίσα να νιώθει κανείς το αλάτι όπως παραδείγματος χάριν στη γεύση των δακρύων αλλά όμως η γεύση πρέπει να φέρνει πιο πολύ προς το γλυκό. Είναι ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ να βάλετε ακριβώς τις προαναφερθείσες ποσότητες νερού, αλατιού και ζάχαρης και για αυτό πρέπει να χρησιμοποιήσετε κανάτα δοσομετρητή και κουτάλια δοσομετρητές και όχι συνηθισμένα κουταλάκια. Εκ των υστέρων μπορεί κανείς, για γεύση, να προσθέσει στο παραπάνω διάλυμα και 2 κουταλάκια του γλυκού (δύο κουταλάκια του γλυκού είναι 10 ml) συμπυκνωμένο χυμό φρούτου αν και δεν είναι βέβαιο ότι η γεύση γίνεται καλύτερη έτσι. Για παιδιά κάτω του ενός έτους είναι πιο σίγουρο να τα δώσουμε κάποιο ειδικό ηλεκτρολυτικό διάλυμα (π.χ. το Almora ) που υπάρχει στα φαρμακεία για την πρόληψη της αφυδάτωσης.

Υποσημείωση: Στην Ελλάδα συχνά μετρούμε τον όγκο των υγρών σε cc αλλά είναι καλό να ξέρουμε ότι ένα cc ισοδυναμεί με ένα ml. ( Δηλαδή, 1 cc = 1 ml ).

Πόσο υγρό πρέπει να δώσουμε;

Αν το παιδί κάνει εμετούς ξεκινήστε να δίνεται το ενυδατικό διάλυμα με την βοήθεια μιας πλαστικής σύριγγας (από την οποία έχετε αφαιρέσει την βελόνα). Δίνεται 5 ml κάθε 5 λεπτά. Αν δίνει κανείς υγρά πιο συχνά τότε αυξάνεται ο κίνδυνος να προκαλέσουν εμετό. Αν περάσει μισή ώρα χωρίς εμετό τότε μπορείτε να δίνεται 10 ml κάθε δέκα λεπτά και αν περάσει μία ώρα χωρίς εμετό τότε μπορείτε να δώσετε στο παιδί το ενυδατικό διάλυμα με μπιμπερό σε μικρές γουλιές. Αν το παιδί κάνει πάλι εμετό: Ξαναγυρίστε πάλι στο να δίνετε 5 ml κάθε 5 λεπτά.                                                                                                                                             

Εάν το παιδί έχει μόνο διάρροιες τότε μπορεί κανείς να δώσει ενυδατικό διάλυμα με πιο γρήγορο ρυθμό εξ’αρχής. Δώστε 50 ml ενυδατικό διάλυμα για κάθε διάρροια που κάνει το παιδί.                                                                                                                                                         

Αν το μόνο υγρό που παίρνει το παιδί είναι το ενυδατικό διάλυμα, τότε πρέπει να δώσει κανείς στο παιδί τις βασικές του ανάγκες σε υγρά (δηλαδή αυτά που συνήθως παίρνει από το φαγητό, το νερό, τους χυμούς κτλ) συν τις απώλειες του σε υγρά από τους εμετούς και τις διάρροιες. Με άλλα λόγια πρέπει να δώσει κανείς πολλά υγρά! Αλλά αν το κάνετε αυτό και το παιδί είναι καλά, κατουρά και έχει ζεστό δέρμα τότε μπορείτε να νιώσετε ότι τα καταφέρατε καλά.

Πότε μπορούμε να αρχίσουμε να δίνουμε στο παιδί και κάτι άλλο εκτός από ενυδατικό διάλυμα;

Όταν το παιδί δεν κάνει εμετούς πλέον και δεν έχει πολύ έντονες διάρροιες (δηλαδή λιγότερες από 8 διαρροϊκές κενώσεις/24ωρο), μπορεί κανείς να αρχίσει να δίνει και άλλα υγρά εκτός του ενυδατικού διαλύματος. Δώστε τότε υγρά που να περιέχουν ζάχαρη έτσι ώστε το παιδί να παίρνει και λίγη ενέργεια. Κάτι που επίσης επιτρέπεται (όσο και αν στην Ελλάδα ακούγεται παράξενο για τέτοιες περιστάσεις) είναι παγωμένα υγρά όπως π.χ. το παγωτό. Το στερεό φαγητό μπορεί να περιμένει μέχρις ότου το παιδί να πει ότι πεινά. Τα υγρά όμως δεν μπορούν να περιμένουν.

Και τι κάνουμε αν το παιδί δεν θέλει;

Του το δίνουμε με το ζόρι. Ναι, καλά ακούσατε: Του το δίνουμε με το ζόρι. Στην εποχή μας δεν είμαστε συνηθισμένοι να αναγκάζουμε τα παιδιά μας να κάνουν πράγματα με το ζόρι, και αυτό είναι καλό. Όταν όμως πρόκειται για χορήγηση υγρών σε παιδιά που κάνουν εμέτους ή διάρροιες τότε πρέπει να τους δώσουμε υγρά ακόμη και με το ζόρι. Βάλτε το παιδί στο γόνατό σας, κρατήστε καλά τα χέρια του με τα οποία πιθανώς να παλεύει να ξεφύγει και βάλτε την σύριγγα (χωρίς την βελόνα φυσικά) αρκετά βαθιά μέσα στο στόμα (γίνεται όμως και μπροστά από τα δόντια) και εγχύστε το υγρό σημαδεύοντας την εσωτερική πλευρά κάποιου από τα μάγουλα. Με τον τρόπο αυτό πιθανόν να φτύσει λίγο από το υγρό αλλά όμως την μεγαλύτερη ποσότητα θα την καταπιεί. Μπορεί να νιώθεις εκείνη την στιγμή ότι είσαι ο πιο κακός γονιός του κόσμου αλλά στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Δίνεις στο παιδί σου αυτό που χρειάζεται παρόλο που αυτό δεν το καταλαβαίνει.

Πότε πρέπει να πάω στο Νοσοκομείο;

1) Αν ένα παιδί κάτω των δύο ετών έχει πολύ συχνές διάρροιες, 10-15/ημέρα ή περισσότερες, πρέπει να έλθει στο Νοσοκομείο μετά από κανένα εικοσιτετράωρο ακόμη και αν έχετε καταφέρει να του δώσετε αρκετό ενυδατικό διάλυμα, ώστε να ελέγξουμε τους ηλεκτρολύτες στο αίμα του. Συνήθως, στην περίπτωση αυτή, οι ηλεκτρολύτες είναι φυσιολογικοί και τότε μπορείτε να επιστρέψετε στο σπίτι και να συνεχίσετε με το ενυδατικό διάλυμα.

2) Αν το παιδί κάνει τόσο πολλούς εμετούς που δεν μπορείτε να του δώσετε καθόλου ενυδατικό διάλυμα.

3) Βρέφη, κάτω των τριών μηνών που έχουν έντονους εμετούς και διάρροιες θα θέλαμε να έρθουν και να τα εξετάσει Ιατρός.

4) Παιδιά που πονούν πολύ στην κοιλιακή χώρα, ακόμη και αν ο πόνος διαρκεί λίγο.

5) Αν το παιδί δείχνει σημεία αφυδάτωσης (δείτε στην αρχή αυτού του άρθρου) που δεν καλυτερεύουν μετά από λίγες ώρες θεραπείας με ενυδατικό διάλυμα.

6) Αν το παιδί είναι πολύ εξαντλημένο, ή, δυσκολεύεστε να το ξυπνήσετε, ή, έχει κρύο, χλωμό δέρμα που κολλάει στα δάκτυλα ή αν απλώς κάθεται τσουβαλιασμένο σαν μια πάνινη κούκλα.

7) Αν το παιδί έχει έντονες διάρροιες με αίμα. Αν όμως το παιδί είχε λίγες μόνο διάρροιες ανά 24ωρο με λίγο μόνο αίμα σε μερικές από αυτές, μπορεί να περιμένετε και να επισκεφτείτε Παιδίατρο την επόμενη καθημερινή  το πρωί.

8) Αν δεν αντέχεις πια άλλο, ως γονιός, και δεν έχεις και κάποιον άλλον στο σπίτι να σε αντικαταστήσει κάποιες ώρες. Τότε πες στο Νοσοκομείο την αλήθεια δηλαδή «είμαι μόνος στο σπίτι και δεν αντέχω άλλο, πρέπει να κοιμηθώ!». Αλλιώς μπορεί να δυσκολευτεί ο Παιδίατρος στα Επείγοντα του Νοσοκομείου να καταλάβει γιατί να μην γυρίσετε πίσω στο σπίτι  από την στιγμή που το παιδί δεν είναι αφυδατωμένο.

Σχετικά με το σημείο 8 (άνω): Το να φροντίζεις ένα παιδί με γαστρεντερίτιδα στο σπίτι είναι δουλειάς ολικής απασχόλησης. Κοιτάξτε να είστε δύο ενήλικες που μοιράζεστε αυτή την δουλειά. Ένας γονιός που και ο ίδιος έχει γαστρεντερίτιδα δεν αντέχει να φροντίζει και ένα παιδί με γαστρεντερίτιδα. Τότε πρέπει ο άλλος γονιός να μείνει σπίτι και να βοηθήσει. Αν είστε μονογονεϊκή οικογένεια τότε στην περίπτωση αυτή χρειάζεστε βοήθεια από έναν δεύτερο ενήλικα.

Συμβουλή: Προμηθευτείτε δοσομετρητές σαν και αυτούς που έχω στην φωτογραφία αλλά και σύριγγα, να τα έχετε πρόχειρα στο σπίτι, για να μην ψάχνεστε, όταν τα χρειαστείτε...