Το σωστό και το λάθος στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

 

Ποιες αιματολογικές εξετάσεις παραγγέλνω για ένα γενικό check-up.

 

Του Αργύρη Αργυρίου, Γενικού Ιατρού. https://gr.linkedin.com/in/argiriosargiriou

Συμβαίνει συχνά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, να έρχονται ασυμπτωματικά άτομα και να ζητούν να κάνουν έναν Γενικό έλεγχο Υγείας.

Τι κάνουμε τότε; Παραγγέλνουμε, εκτός των άλλων, και κάποιες αιματολογικές εξετάσεις, και αν ναι, ποιές;

Το πιο σημαντικό νομίζω, και δεν είμαι ο μόνος, είναι να πάρουμε ιστορικό και κάνουμε φυσική εξέταση ( Laboratory data is never a substitute for a good physical exam and patient history (clinicians should treat the patient, not the laboratory results)). (1)

Από εκεί και πέρα, οι εξετάσεις αίματος που παραγγέλνω όταν κάποιος μου ζητά να κάνει ένα γενικό check-up είναι: Γενική αίματος, f-Glu, SGPT, s-Kreat, total Kolesterol, HDL, Trigl

Μερικά σχόλια: Ο στόχος μου είναι να καλύπτω τις πιο συνηθισμένες παθήσεις στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) που μπορεί να ανακαλύψουμε με αιματολογικές εξετάσεις, με όσο το δυνατόν λιγότερο οικονομικό κόστος. (2), (3), (4). Βέβαια η τελευταία βιβλιογραφία που διάβασα επί του θέματος είναι ότι οι προληπτικές εξετάσεις σε άτομα χωρίς συμπτώματα δεν αυξάνουν το προσδόκιμο ζωής! (5), (6). Έχω πάντως, πάντα στο νου μου και αυτό που μας λέγανε επανειλημμένα στην Σουηδία: “Για κάθε ένα εργαστηριακό που παραγγέλνεις, πρέπει να ξέρεις για ποιόν ακριβώς λόγο τον παραγγέλνεις.” Επίσης έχω πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου τον αφορισμό του Archie Cochrane: “Πριν αποφασίσετε να παραγγείλετε μια παρακλινική εξέταση, αποφασίστε τι θα κάνετε 1) αν είναι θετική και 2) αν είναι αρνητική. Αν και οι δύο απαντήσεις είναι το ίδιο, τότε μην παραγγείλετε την εξέταση”. Θυμάμαι τέλος μια έμπειρη Γενική Ιατρό στην Σουηδία που μου έλεγε ότι οι πιο cost – effective εξετάσεις σε ένα Κέντρο Υγείας είναι το Σάκχαρο , η Αιμοσφαιρίνη και η ποσοτική CRP (μιλούσε για επείγοντα περιστατικά).

Η Γενική αίματος είναι μια εξέταση που δίνει σημαντικές πληροφορίες και την έχω πρώτη - πρώτη. Αντίθετα η Φερριτίνη, η οποία κοστίζει και αρκετά, τις πιο πολλές φορές αποδεικνύεται εκ των υστέρων ότι δεν είναι απαραίτητη. Σε περίπτωση που δω αναιμία στην Γενική αίματος η Φερριτίνη συνήθως με βοηθά να καταλάβω αν πρόκειται για Σιδηροπενική Αναιμία ή όχι (συνήθως οι Μικροβιολόγοι κρατούν το αίμα για 2-3 ημέρες και αν δω αναιμία τους τηλεφωνώ να κάνουν και μία ανάλυση φερριτίνης ). Εδώ να τονίσουμε ότι η Φερριτίνη είναι πιο ακριβής δείκτης σιδηροπενίας από τον s-Fe ( = Σίδηρο ορού), ο οποίος s-Fe διακυμαίνεται πολύ κατά την διάρκεια του 24ωρου. Iron deficiency is common in several disease states. Serum ferritin is a more sensitive indicator of iron deficiency than determination of serum iron (S-Fe), which varies considerably over the day and transferrin with calculation of iron saturation. Low ferritin values always suggest iron deficiency, but normal values do not rule it out where there are inflammations, malign diseases and alcoholism. Ferritin analysis is primarily useful for early discovery of uncomplicated iron deficiency, such as during pregnancy. For the diagnosis of hemochromatosis please see “Ferritin and iron saturation in serum / total number of analyses. (2). Βέβαια έχει παρόλα αυτά και η Φερριτίνη τα μειονεκτήματά της (ανεβαίνει π.χ. και σε λοιμώξεις, φλεγμονώδεις παθήσεις, αλκοολισμό κτλ) όπως ήδη τόνισε το παραπάνω απόσπασμα στα Αγγλικά. Πάντως όταν θέλω να κάνω περισσότερη ακόμη οικονομία στα εργαστηριακά, π.χ. γιατί ο ασθενής έχει σοβαρό οικονομικό πρόβλημα ή είναι ανασφάλιστος, τότε δεν παίρνω Φερριτίνη παρά τηλεφωνώ στον Μικροβιολόγο να κρατήσει αίμα και σε περίπτωση που δω αναιμία από την Γενική Αίματος παραγγέλνω και την Φερριτίνη και ίσως και περισσότερες εξετάσεις.

Όταν πρόκειται για διαβητικούς, εκτός από την fGlu ( = Σάκχαρο νηστείας) προσθέτω και μία Hba1c (Γλυκοζυλιωμένη), αν δεν έχουν κάνει Hba1c τους τελευταίους 3 μήνες (τους λέω ότι κανονικά πρέπει να κοιτάζουμε την Hba1c κάθε 3 μήνες). Στους Διαβητικούς που παίρνουν Μετφορμίνη παραγγέλνω επίσης κάθε δύο χρόνια και μία Β12 γιατί συμβαίνει μερικές φορές η Μετφορμίνη να προκαλεί έλλειψη της Β12 (εννοείται ότι παραγγέλνω την Β12 πιο νωρίς αν δω ότι πάνε να κάνουν αναιμία ή έχουν άλλα συμπτώματα έλλειψης Β12 ). Επίσης για διαβητικούς ασθενείς που έρχονται για έλεγχο, προσθέτω κάθε δύο χρόνια και μία TSH γιατί υπάρχει κάποια συννοσηρότητα Σακχαρώδους Διαβήτη και Υποθυρεοειδισμού. Εννοείται ότι προσθέτω επίσης TSH και T4 σε ανθρώπους που έρχονται να ελεγχθούν λόγω του ότι αισθάνονται μεγάλη κούραση, κατάθλιψη, τριχόπτωση, παγωμένα άκρα ή το αντίθετο έντονη νευρικότητα, τρόμο κτλ. Αντίθετα δεν παραραγγέλνω αυτόματα σε αυτές τις περιπτώσεις, αντισώματα ή την T3,  παρά μόνο σε περίπτωση που κάποιο από τα TSH, T4 είναι παθολογικό (2). Για έλεγχο ανθρώπων με υποθυρεοειδισμό κοιτάζω την TSH και T4 συνήθως μία φορά το εξάμηνο, ενώ αν πρόκειται για καλά ρυθμισμένους υποθυρεοειδισμούς, μία φορά τον χρόνο. Μετά από αλλαγές στην δόση της θυροξίνης δεν κοιτάζω πάντως τα TSH, T4 πριν περάσουν τουλάχιστον 4 εβδομάδες. (7)

Όσον αφορά μια αδρή εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας ενός ατόμου η s-Kreat ( = Κρεατινίνη ορού ) είναι πιο ακριβής εξέταση από την Ουρία. Analysis of urea in serum is not routinely called for in primary care. The concentration is strongly related to protein intake, and therefore the study is less specific for glomerulus function than creatinine level. The indications for urea determination in primary care mainly concern the control of protein intake and water balance in patients with known renal diseases.(1) Αν γνωρίζω την s-Kreat, την ηλικία του ατόμου, και το βάρους του, τότε μπορώ να κάνω μια αδρή εκτίμηση της Κάθαρσης Κρεατινίνης με την βοήθεια του τύπου Cockroft – Gault.(8 )

Όσον αφορά τα λιπίδια, δεν παραγγέλνω LDL, για λόγους οικονομίας, παρά την υπολογίζω με την βοήθεια ειδικής εξίσωσης. Υπάρχουν και ειδικά υπολογιστικά online εργαλεία για αυτό ( 9 ). Σε ηλικιωμένα άτομα (άνω των 75 ετών που δεν είχαν μέχρι τώρα κάποιο καρδιαγγειακό σύμβαμα ) αν θα παραγγείλω λιπίδια το κάνω πιο πολύ γιατί το ζητούν οι ίδιοι παρά γιατί το πιστεύω εγώ ως Ιατρός. (10), (11).

Όσον αφορά την ηπατική λειτουργία, παραγγέλνω για γενικούς ελέγχους χωρίς συμπτώματα, μόνο την SGPT. Η SGPT (= ALAT) είναι η εξέταση που αποδίδει με μεγαλύτερη ακρίβεια εάν υπάρχει παρεγχυματική βλάβη του ήπατος. Αν έχω μεγαλύτερη υποψία για ηπατική δυσλειτουργία τότε παραγγέλνω δύο εξετάσεις: Την ALP και την SGPT. Η ALP είναι η εξέταση που αποδίδει με την μεγαλύτερη ακρίβεια εάν υπάρχει χολόσταση, ενώ η SGPT (= ALAT), όπως προείπα, είναι η εξέταση που αποδίδει με μεγαλύτερη ακρίβεια εάν υπάρχει παρεγχυματική βλάβη του ήπατος. Εάν κάποια από αυτές είναι παθολογική ή εάν υπάρχει εξαρχής πολύ μεγάλη υποψία ηπατικής δυσλειτουργίας παραγγέλνω τότε περισσότερες ηπατικές εξετάσεις. Σε ανθρώπους που υποψιάζομαι ότι κάνουν κατάχρηση αλκοόλ παραγγέλνω και μία γGT η οποία σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να είναι ανεβασμένη (αν και υπάρχουν και πολλοί γεροί πότες με φυσιολογική γGT ). Σε περίπτωση πάντως που η γGT είναι ανεβασμένη σε άνθρωπο που παραδέχεται ότι πίνει αρκετό αλκοόλ, τότε αυτό γίνεται συχνά μια αφορμή να προσέξει την κατανάλωσή του σε αλκοόλ και γίνεται και λίγο σαν παιχνίδι να φροντίσει ώστε την επόμενη φορά που θα μετρήσουμε την γGT αυτή να είναι πια χαμηλή. Αυτό το παιχνίδι με την γGT συχνά αποδίδει καρπούς σε ανθρώπους που αν και δεν τους λες αλκοολικούς ωστόσο πίνουν λίγο παραπάνω.

Ηλεκτρολύτες δεν παραγγέλνω όταν πρόκειται για ένα γενικό chek-up υγειών ατόμων. Για άτομα που παίρνουν κάποιο διουρητικό όμως, μπορεί μερικές φορές (όταν δηλαδή έχουν διάφορα συμπτώματα) να προσθέσω και το s-Kalium. Παραγγέλνω όμως ηλεκτρολύτες όταν υποψιάζομαι νεφρική ανεπάρκεια. Τότε παραγγέλνω και Ουρία και Φώσφορο. Χλώριο δεν παραγγέλνω ποτέ (There is no need for determination of chlorides in primary health care. ) (2)

Επίσης σε υγιή άτομα που δεν έχουν συμπτώματα δεν παραγγέλνω Γενική ούρων σαν screening παρά μόνο σε έγκυες  (12), ή σε διαβητικούς.

Επίσης, σε ανθρώπους χωρίς συμπτώματα δεν παραγγέλνω ποτέ Ουρικό Οξύ. Στο Ουρικό οξύ, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, έχει δοθεί στην Ελλάδα πολύ μεγαλύτερη αξία από αυτή που του αξίζει. Ουρικό οξύ παραγγέλνω μόνο σε ασθενείς με συμπτώματα που μπορούν να σχετίζονται με ποδάγρα.

PSA σε ασυμπτωματικούς άνδρες δεν παραγγέλνω με δική μου πρωτοβουλία, παρά αν κανείς μου το ζητήσει ο ίδιος. (13). Σε περίπτωση που, μου το ζητήσει ο ίδιος του εξηγώ πρώτα τα συν και τα πλην αυτής της εξέτασης και αν παρόλα αυτά θέλει, τότε του γράφω και το PSA. Του εξηγώ δηλαδή ότι υπάρχει ένας κίνδυνος να ανακαλύψουμε καρκίνο του προστάτη ο οποίος εξελίσσεται πάρα πολύ αργά, που όμως δεν μπορούμε να τον ξεχωρίσουμε από αυτόν εξελίσσεται γρήγορα. Έτσι μπορεί να καταλήξει να χειρουργηθεί, χωρίς τελικά να το χρειάζεται, με ότι σωματικές, ψυχολογικές και οικονομικές παρενέργειες συνεπάγεται αυτό.

Καρκινικούς δείκτες δεν παραγγέλνω ποτέ σαν screening. Παραγγέλνω μόνο για να παρακολουθήσω την εξέλιξη της θεραπείας ενός ήδη γνωστού καρκίνου.(14). Δεν πρέπει να υποτιμούμε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην ψυχολογία ενός ατόμου η ανεβασμένη τιμή κάποιου καρκινικού δείκτη που τον έχουμε παραγγείλει έτσι για καλό και κακό…
Έχω γνωρίσει άνθρωπο που κατέληξε σε ψυχίατρο για αυτόν τον λόγο παρόλο που οι δαπανηρές εξετάσεις που έκανε μετά, για να διερευνηθεί ο ανεβασμένος καρκινικός δείκτης του, ήταν απολύτως φυσιολογικές. Αυτή την ιστορία την εξηγώ σε όποιον μου ζητά καρκινικούς δείκτες χωρίς να έχει κάποιον ήδη γνωστό καρκίνο.


Όταν υποψιάζομαι οξεία φλεγμονώδη ή οξεία λοιμώδη ασθένεια παραγγέλνω ποσοτική CRP ενώ όταν υποψιάζομαι κάποια χρόνια φλεγμονώδη ασθένεια προτιμώ την ΤΚΕ. Μερικές φορές ως διαγνωστικό εργαλείο σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει και η ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ορού (κυρίως σε περιπτώσεις διερεύνησης πιθανής κακοήθειας ). Όταν πρόκειται να παρακολουθήσω την εξέλιξη μιας χρόνιας φλεγμονώδους νόσου προτιμώ την ΤΚΕ. Αντίθετα αποφεύγω να παραγγέλνω ΤΚΕ σε γενικό έλεγχο χωρίς να έχω συγκεκριμένο λόγο, γιατί συχνά είναι αυξημένη χωρίς ο άνθρωπος να έχει στην πραγματικότητα κάτι παθολογικό, και καταλήγουμε σε άσκοπες διερευνήσεις με ότι αυτό συνεπάγεται από ψυχολογικής και οικονομικής άποψης (4). Erythrocyte sedimentation rate (ESR) should be replaced with CRP analysis in acute tipper respiratory tract infection (which is the most common reason why people require primary care). If CRP is not too high, antibiotics are generally not needed. (The exception being mycoplasma infection, which does not always raise CRP.) It is important to be aware of the fact that many inflammatory diseases, especially those that are not caused by bacterial infections, often do not show any increase of CRP. Therefore, analyses of CRP, as well as of ESR, can generally not be used to detect or rule out diseases. During pregnancy, ESR varies widely, unlike CRP, which therefore is more useful. (1)

Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης παραγγέλνω όταν έχω υποψία για ειδικού τύπου αναιμίες π.χ. Μεσογειακή Αναιμία (ή το στίγμα της) ή για Δρεπανοκυτταρική Αναιμία.


Για ασθενείς στους οποίους έχω μια αόριστη υποψία για κακοήθεια διαβάστε το κείμενο:

Αόριστη Υποψία Καρκίνου σε ασθενή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Π.Φ.Υ). Διερεύνηση;

http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,4654.msg39527.html#msg39527

Ένα πρακτικό κόλπο: Τα παραπάνω 7 εργαστηριακά τα έχω κάνει μια σφραγίδα και τα χτυπώ στο βιβλιάριο του ασφαλισμένου όταν τα παραγγέλνω, κερδίζοντας έτσι χρόνο από το να τα γράψω με το χέρι. Η σφραγίδα επίσης αυτή με βοηθά όταν θέλω να δείξω στην γραμματέα μου ποιες εξετάσεις θέλω να παραγγείλει για έναν ασθενή. Με την σφραγίδα αυτή έχω, έτσι έναν σκελετό με τις βασικές κατά την γνώμη μου αιματολογικές εξετάσεις της ΠΦΥ, και από εκεί και πέρα εννοείται ότι μπορούμε να διαγράψουμε ή να προσθέσουμε εξετάσεις, αναλόγως.


Αναφορές:

1)     Clinical Laboratory Tests: Which, Why, and What Do The Results Mean?
        10.1309/LM4O4L0HHUTWWUDD (2009) LabMedicine, 40, 105-113.
        http://labmed.ascpjournals.org/content/40/2/105.full

2)   Correct and optimal use of clinical chemistry in primary care
           http://www3.svls.se/sektioner/sfkk/keynumb/eng_index.htm
            ( κοιτάξτε κάτω δεξιά στην σελίδα που ανοίγει από τον παραπάνω σύνδεσμο, και ψάξτε ρολάροντας με το ποντίκι πάνω- κάτω, την σχετική εξέταση).
                     
3)   Laborera lagom (Laborera lagom που περιφραστικά σημαίνει στα Σουηδικά “Μην παραγγέλνεις πολλά αλλά ούτε και λίγα εργαστηριακά, παρά μόνο αυτά που πρέπει.”. http://www.vgregion.se/upload/SkaS/SRV/AT/laborera.lagom.pdf

4)   Ποιά εργαστηριακά να αυξηθούν και ποια να ελαττωθούν στην Σουηδική ΠΦΥ;
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3660.msg28518.html#msg28518


5)   Πόσο συχνά πρέπει να κάνει check-up, κάποιο υγιές άτομο; (Συζήτηση επί του θέματος)
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3928.msg32086.html#msg32086


6)   General health checks in adults for reducing morbidity and mortality from disease: Cochrane systematic review and meta-analysis

http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3928.msg39108.html#msg39108

7)   Behandling med thyreoideahormoner ( Σε ελεύθερη μετάφραση “Θεραπεία με θυροξίνη” )
 
http://www.läkemedelsboken.se/k3_end_tyreoideasjukd_2013fm10.html?search=&iso=false&imo=false&nplId=null&id=k3_31

8 )   Υπολογιστής online της κάθαρσης κρεατινίνης βάσει του τύπου Cockroft - Gault.
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3697.msg29076.html#msg29076


9)   Πώς μπορούμε να υπολογίσουμε έμμεσα την συγκέντρωση της LDL;

http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3634.0.html

10)   Considerable uncertainty remains in the evidence for primary prevention of cardiovascular disease
Cochrane Library 2011, Issue 1

http://www.thecochranelibrary.com/details/editorial/983199/Considerable-uncertainty-remains-in-the-evidence-for-primary-prevention-of-cardi.html

11)   07/01/2014 Ένα μήλο την ημέρα, τις στατίνες κάνει πέρα! Ο αντίλογος στις νέες «οδηγίες» για χοληστερίνη.
http://www.ntellos.gr/index.php/arthra/xolisteroli-statines/ena-milo-tin-imera-tis-statines-kanei-pera

12)   Ασυμπτωματική Βακτηριουρία) http://kalamatahospital.files.wordpress.com/2012/09/ziogos-ab.pdf

13)    Prostate-cancer: To screen or not?  http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,1144.msg7327.html#msg7327

14)    Πότε επιτρέπεται να ζητούμε καρκινικούς δείκτες; http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3344.msg24285.html#msg24285

15)    Which Lipid Parameters Are Needed for CVD Risk Assessments?  https://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,9062.msg74184.html#msg74184

16)    Malmström PU. Time to abandon testing for microscopic haematuria in adults? BMJ. 2003;326:813-5.

17)    Davis R, Jones JS, Barocas DA, et al. Diagnosis, evaluation and follow-up of asymptomatic microhematuria (AMH) in adults: AUA guideline. J Urol. 2012;186:2473-81.

18)   Microscopic hematuria is seen in 1–10% of adults and is equally common among asymptomatic patients with or without urologic disease. Thus, it is a poor laboratory test. With increasing age most men and women get symptoms from the urinary tract like urgency, frequency, nocturia and incontinence. Doctors should avoid to examine whether a patient has microscopic hematuria. Instead, focus should be on patients with visible hematuria or severe progressive symptoms, who should be examined with CT urography and cystoscopy as soon as possible. Läkartidningen. 2016;113:DWPZ  http://www.lakartidningen.se/Klinik-och-vetenskap/Klinisk-oversikt/2016/04/Mikroskopisk-hematuri--ingen-varningsklocka-for-cancer-i-urinvagar/#eng

Ποιες εξετάσεις αίματος προτείνουν να παραγγέλνονται περισσότερο και ποιες λιγότερο στην Σουηδική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ);

Ανοίξτε τον σύνδεσμο που ακολουθεί, κοιτάξτε  τέρμα δεξιά στην σελίδα και κατεβείτε προς τα κάτω, μέσω της τέρμα δεξιά μπάρας.

Η σελίδα είναι στα Αγγλικά οπότε μπορεί κανείς εύκολα να την διαβάσει.
 
Αν κάνει κανείς κλικ σε κάθε μια από τις εξετάσεις μπορεί να διαβάσει κανείς αναλυτική επεξήγηση και σχετικές επιστημονικές αναφορές:
http://www3.svls.se/sektioner/sfkk/keynumb/eng_index.htm


Εκεί θα δει κανείς ότι στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) της Σουηδίας

προτείνουν να γίνονται λιγότερες από τις παρακάτω εξετάσεις:

 B-ESR Blood platelet count / blood hemoglobin  Creatinine clearance / iohexol clearance  ESR / CRP  Folate in blood or serum / plasma homocysteine  Gliadin antibodies / Endomysium antibodies  Leukocyte count / CRP  Leukocyte differential count / CRP  Microscopic urine analysis / urine hemoglobin  Oral glucose tolerance test  S-Gliadinantibodies/S-Anti-Tissue Transglutaminase antibodies  Serum aspartate aminotransferase / serum alanine aminotransferase  Serum bilirubin / serum alkaline phosphatase  Serum carcinoembryonal antigen Serum chlorides , Serum cholesterol / serum HDL-cholesterol  Serum creatinine Serum free or total triiodothyronine / serum TSH  Serum fructosamine / hemoglobin A1c  Serum Immunoglobuline E / allergy tests  Serum lactate dehydrogenase Serum sodium / serum potassium  Serum thyroxine / serum TSH  Serum TSH + serum thyroxine / serum TSH  Serum urea / serum creatinine  Serum uric acid Urine acetoacetate / urine glucose tests  Urine dipstick tests Urine hemoglobin

και περισσότερες από τις παρακάτω εξετάσεις:

 B-HbA1c  Blood / Plasma glucose  Blood hemoglobin Blood hemoglobin A1c / diabetes patients  Carbohydrate deficient transferrin Carbohydrate-deficient transferrin / alcoholics  D-Dimer testing Erythrocyte reticulocytes / blood hemoglobin  Ethanol / alcoholics  Faeces hemoglobin / diabetics  Faeces hemoglobin Ferritin and transferrin iron saturation in serum lohexol clearance / Chrome EDTA clearance  P-Brain (B-type) natriuretic peptide  P-Homocysteine / B-Folate  P-pancreatic islet autoantibodies/B-glucose  Plasma homocysteine / Serum methylmalonic acid  Plasma homocysteine  S-Anti-cyclic citrullinated peptide antibodies/ number of patients with rheumatoid arthritis  S-Anti-Tissue Transglutaminase antibodies/ S-Gliadinantibodies  S-Apolipoproteins apoB and apoA-I / S-cholesterol  S-High-sensitivity CRP  S-Ionized calcium/albumin-corrected total calcium  S-Prostate specific antigen  S-TPOAb/S-TSH  S-Troponins / CK  S-Troponins / CKMB-mass  S-Troponins / S-Myglobin  S-Troponins/ S-ASAT  S-Troponins/ S-LDH  Serum alanine aminotransferase  Serum alkaline fosfatase Serum calcium  Serum ferritin / serum iron saturation  Serum ferritin  Serum gamma-glutamyl transferase / alcoholics  Serum methyl malonate / serum cobalamines  Serum triglycerides / serum cholesterol  Serum triglycerides  Serum TSH / diabetes patients  Serum TSH   Soluble Transferrin Receptor in serum (STfR)  Urine albumin  Urine glucose / Urine multistix

Τι είναι η Γενική Ιατρική; Ποιος ο ρόλος του Γενικού Ιατρού σε ένα (μη) σύστημα υγείας;

Δημοσιεύτηκε στις 04/06/2017 στην ομάδα "ΓΕΝΙΚΟΙ / ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ - Ελεύθερο Βήμα" στο facebook:

Του Δημήτρη Μακρέα
Γενικού Γιατρού στο Ακρωτήρι Χανίων.


ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ!!!!
Τι είναι η Γενική ιατρική?
Ποιος ο ρόλος του Γενικού Ιατρού ( ΓΙ ) και πόσο διακριτός είναι σε ένα (μη) σύστημα υγείας?

Η αλήθεια είναι ότι ο Γενικός γιατρός μπορεί να είναι τα πάντα και τίποτα. Από χαρισματικός θεραπευτής μέχρι χαρτογιακάς ή μιζαδόρος των φαρμακευτικών. Στυγνός έμπορος ή αφελής επαγγελματίας. Βεβαίως όλοι οι γιατροί μπορεί να είναι το ίδιο.... Ίσως γιατί η Γ. ιατρική είναι “όλη η ιατρική” , όχι με την έννοια του συνόλου των γνώσεων που άπτονται της ιατρική επιστήμης , αλλά με την έννοια μιας θεραπευτική πρακτικής με αρχή ,μέση και τέλος που προσεγγίζει κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, αλλά στα πλαίσια της οικογένειας και της κοινότητας στην οποία ζει και με την οποία αλληλεπιδρά. Κάποτε περιέγραφα το τριαδικό σχήμα : προσωπικός γιατρός-οικογενειακός γιατρός- γιατρός στην κοινότητα.

Προφανώς βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη καμπή της άσκησης της ΓΙ στην Ελλάδα , όπου ο ρόλος της αμφισβητείται ποικιλοτρόπως και μάλιστα με τους πιο χυδαίους όρους. Αυτούς της “αγοράς” και της μικροαστικής ηθικής του ιατρικού σώματος. Η εποχή όπου κάθε γιατρός ανεξαρτήτου ειδικότητας άνοιγε ένα μονοπρόσωπο ιατρείο και πορευόταν -άλλοτε εντίμως, άλλοτε ανεντίμως- πέρασε ανεπιστρεπτί. Τα διαθέσιμα χρήματα για ιατρικές δαπάνες- κρατικές και ιδιωτικές- στέρεψαν και η πίτα δε φτάνει για όλους ..Κάποτε οι άνθρωποι έστηναν συρματοπλέγματα για να περιφράξουν το χωραφάκι τους ή τη χώρα τους, τώρα στήνουν συρματοπλέγματα στον ανθρώπινο νου και την επιστήμη. Όχι γιατί το επιτάσσουν οι ανάγκες της επιστήμης αλλά η μικροαστική τους ηθική και κουλτούρα. Μόνο που η προσωπική μας μιζέρια , το σκλαβωμένο μυαλό μας , περνάει και στον απέναντι, αυτόν που καλούμαστε να καθοδηγήσουμε ή να θεραπεύσουμε (στο βαθμό που είναι εφικτό).

Γράφω αυτό το κείμενο με εντελώς χαοτικό και αυτόματο τρόπο ίσως γιατί αυτό μου ταιριάζει , ίσως γιατί δε θέλω δεύτερες σκέψεις και προσπάθειες να είμαι “ορθός” και evidence based να καταστείλουν τη βιωματική μου σχέση με τη ΓΙ.. Αυτή θέλω να καταθέσω και ας χλευαστώ.

Ποιος όμως είναι ο διακριτός ρόλος του ΓΙ? Είναι οι πολλαπλές δεξιότητες? Η ευέλικτη σκέψη και εκπαίδευση σε πολλαπλά αντικείμενα? Είναι η χρήση εργαλείων που χρησιμοποιούν και γιατροί άλλων ειδικοτήτων? Σίγουρα είναι όλα αυτά , αλλά όχι μόνο..Που εφάπτεται η ΓΙ και που σταματά? Εφάπτεται παντού και δε σταματά πουθενά , θα απαντούσα με ένα τσιτάτο..

Η βασική μου σκέψη όμως, είναι ότι η ουσιαστική διαφοροποίηση της ΓΙ ξεκινάει από την κατάσταση πλήρους απουσίας τεχνολογίας. Τι θα κάναμε αν μας πέταγαν σε μία κοινότητα ή μια γειτονιά μιας πόλης , χωρίς οργανωμένο (ως χώρο) ιατρείο, χωρίς τη δυνατότητα εξετάσεων, χωρίς uptodate γνώση, με το ακουστικό μας μόνο (ή και χωρίς αυτό) ,τα χέρια , τα μάτια ,το μυαλό και την ψυχή μας? Θα σηκώναμε τα χέρια ψηλά ανίκανοι να προσφέρουμε οτιδήποτε? Ώρες ώρες εύχομαι να βρεθώ σε αυτή τη συνθήκη.. να αναγκαστώ να εγκαταλείψω το κλουβάκι του ιατρείου και να βγω έξω. Να γυρίσω την κοινότητα πόρτα πόρτα , να καταγράψω ανάγκες, να ανιχνεύσω προβλήματα υγείας , να ακούσω τις ιστορίες των ανθρώπων, να δω τις συνθήκες στις οποίες ζουν - πιθανούς κινδύνους αλλά και θεραπευτικές δυνατότητες , να προτείνω εφικτές λύσεις, να βιώσω τη στάση τους απέναντι στις πιθανές αρρώστιες και να ιεραρχήσω τις προτεραιότητες. Να ελέγξω τη φαρμακευτική αγωγή τους και να παρέμβω όπου χρειάζεται. Να τους βοηθήσω να βγουν και αυτοί με τη σειρά τους από το σπίτι, να σπάσουν τη μοναξιά , να κινήσουν το σκουριασμένο σώμα τους. Να εκπαιδεύσω και να εκπαιδευτώ από τους φροντιστές ανθρώπων με σοβαρά προβλήματα , να σταθώ δίπλα τους στη χαρά αλλά και στην αρρώστια και το θάνατο. Να αναμετρηθώ με αντιλήψεις και προκαταλήψεις που δεν προάγουν την υγεία της κοινότητας.Να βοηθήσω στο στήσιμο και τη λειτουργία θεραπευτικών ομάδων. Να αφιερώσω ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μου και όχι ως πάρεργο ή ευκαιριακή σχέση στην αγωγή υγείας σε σχολεία και στην κοινότητα. Να επενδύσω σε βάθος χρόνου στην αλλαγή της κουλτούρας για τον τρόπο με τον οποίο υπερασπιζόμαστε την υγεία μας εστιάζοντας σε όλα όσα δε χρειάζονται ούτε φάρμακα ούτε τεχνολογία. Είμαι σίγουρος ότι η λίστα αυτή θα μεγάλωνε όσο η άμεση σχέση με τους ανθρώπους και την κοινότητα θα βάθαινε και να νέες ανάγκες αλλά και δυνατότητες θα προέκυπταν..

Ας φανταστούμε όλα τα παραπάνω ενταγμένα στην καθημερινότητα του ΓΙ.. Παράλληλα με την άσκηση μιας θεραπευτικής πρακτικής που δεν αγνοεί την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά επιμένει να εστιάζει στη βασική γνώση , την κοινή λογική, τη συσσωρευμένη εμπειρία και πάνω από όλα στην ποιότητα και τη μακροβιότητα της θεραπευτικής σχέσης . Γενικός γιατρός χωρίς ακουστικά και τεχνολογία -πιθανώς και χωρίς πολλές δεξιότητες- μπορεί να υπάρξει, δε μπορεί να υπάρξει όμως χωρίς δεξιότητες επικοινωνίας. Ο ΓΙ είναι ένας μικρός μάγος των ανθρώπινων σχέσεων, προσπαθεί να δομήσει με κάθε άνθρωπο στην κοινότητα μία μοναδική , γνήσια και λειτουργική θεραπευτική σχέση. Αυτή είναι μεγαλύτερη δυσκολία και η μεγαλύτερη πρόκληση για το ΓΙ. Θα χρειαστεί να αφήσει πίσω πολλές από τις προκαταλήψεις του, να χαλιναγωγήσει τον εγωισμό του και να αποδομήσει την a priori σχέση εξουσίας με ανθρώπους που παρακολουθεί. Να μοιραστεί τη γνώση του όχι ως πατέρας-τιμωρός ,αλλά ως σύμβουλος και βοηθός. Θα χρειαστεί να εκπαιδεύσει αλλά και να εκπαιδευτεί από αυτούς. Να είναι έτοιμος αλλάξει καθώς αλλάζει η κοινότητα και ο ρόλος του στην κοινότητα. Ο ΓΙ προσέρχεται στην κοινότητα με το σύνολο των γνώσεων ,δεξιοτήτων , ικανοτήτων αλλά και ανεπαρκειών ως “όλον” και όχι ως κάτοχος επί μέρους κατακερματισμένων ψηφίδων δανεικών από άλλες ειδικότητες. Είναι συγκροτημένος ως ενιαίος θεραπευτής και όχι “λίγο από όλα”. Ο ΓΙ θα χρειαστεί να εκτεθεί συναισθηματικά και να πληγωθεί πολλές φορές με τρόπο βασανιστικό καθώς όλες οι σχέσεις του είναι βαθιές και προσωπικές.

Ο ΓΙ είναι κατά κάποιο τρόπο ένας σύγχρονος “σαμάνος” για την κοινότητα. Αν είναι πραγματικός ΓΙ θα βιώσει την ευτυχία να δει τη δουλειά και το μόχθο του να αποκτά στέρεες ρίζες στην κοινότητα και να αποδίδει καρπούς .Θα νιώσει την “αύρα” του να ταξιδεύει και να διευκολύνει τις θεραπευτικές σχέσεις ακόμα και με ανθρώπους με τους οποίους δεν έχει έρθει ποτέ σε επαφή. Και βεβαίως δε θα έχει τίποτα να αποδείξει σε κανέναν ηλίθιο κρατικό αξιωματούχο , ούτε σε κανέναν άλλο γιατρό οποιασδήποτε ειδικότητας.

Έχει όμως να αποδεικνύει καθημερινά στον ίδιο του τον εαυτό και στην κοινότητα στην οποία λειτουργεί. Να παλεύει με τα νέα ερωτήματα και προβλήματα που η ίδια η θεραπευτική πρακτική γεννάει. Να υπερβαίνει την κόπωση και τη ρουτίνα και να ανακαλύπτει συνεχώς καινούργια πεδία δράσης.

Ας πούμε λοιπόν σε όσους θεωρούν τη Γιατρική δευτεροκλασσάτη και εύκολη ειδικότητα ότι μάλλον απευθύνεται σε χαρισματικούς θεραπευτές και ανθρώπους. Όσοι το “έχουν” ας κοπιάσουν , θα βρουν τον τρόπο να δουλέψουν αποτελεσματικά στην κοινότητα χρησιμοποιώντας όλα τα υλικά και πνευματικά εφόδια κατέχουν καθώς και όσα βρουν στο δρόμο.

Όσοι νοιάζονται μόνο για την κατοχύρωση της αποκλειστικής χρήσης του μίζερου ψηφιδίου της επιστήμης που θεωρούν ότι κατέχουν ας μείνουν μακρυά από την κοινότητα και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Το μόνο που θα καταφέρουν είναι να ταλαιπωρήσουν και να ταλαιπωρηθούν.

Όπως έχουν ταλαιπωρήσει και ταλαιπωρηθεί και πολλοί κατ όνομα μόνο Γενικοί γιατροί... Ίσως κι εγώ ανάμεσά τους.

Συγχωρήστε μου το μακροσκελές του κειμένου , καθώς και τον χαοτικό τρόπο γραφής, αλλά δε θα μπορούσε να γίνει με διαφορετικά..

Υστερόγραφο: Μία προσθήκη εκ των υστέρων: Ο ΓΙ προσέρχεται στην κοινότητα με το σύνολο των γνώσεων ,δεξιοτήτων , ικανοτήτων αλλά και ανεπαρκειών ως “όλον” και όχι ως κάτοχος επί μέρους κατακερματισμένων ψηφίδων δανεικών από άλλες ειδικότητες. Είναι συγκροτημένος ως ενιαίος θεραπευτής και όχι “λίγο από όλα”

Τι γάλα να δίνω στο παιδί μου, αγελάδας ή κατσίκας;

Του Παιδίατρου Παναγιώτη Σπυρίδη,

(Δημοσιεύτηκε στις 06/05/2017 στην ομάδα ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ στο facebook).

ΤΙ ΓΑΛΑ ΝΑ ΔΙΝΩ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ , ΑΓΕΛΑΔΑΣ Ή ΚΑΤΣΙΚΑΣ;

Ότι μπει στη μοδα, κινεί το ενδιαφέρον και ένα από τα θέματα που τελευταία συζητιέται και αρκετοί γονείς ρωτούν , είναι. Να δίνω στο παιδί μου που μπήκε στην ηλικία του φρέσκου γάλακτος, γάλα αγελάδος ή κατσίκας;

Πρέπει κάτι να πούμε.

Πρώτα από όλα , φίλοι μου η ασφάλεια.

Εκείνα τα ανόητα και συγχρόνως επικίνδυνα που μεγάλωσαν τη δική μου γενιά, όπως πήγα στο χωριό και ο παππούς μου έδινε το γάλα ζεστό από την κατσίκα ή την αγελάδα μόλις το άρμεγε, το τυρί το τρώγαμε στη στάνη, μόλις το έπηζε ο βοσκός ή έκανε η γιαγιά μια τρύπα στο αυγό, άβραστο, ζεστό από την κότα και το ρουφούσαμε, γιατί έχει όλα τα συστατικά του, ξορκίστε τα και ξεχάστε τα. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα .

Τα γάλατα του εμπορίου είναι ασφαλή. 

Έχουν υποστεί πριν κυκλοφορήσουν χαμηλή παστερίωση που σημαίναι 15-20 δευτερόλεπτα σε θερμοκρασία 72 βαθμών, διαρκούν όσο γράφει η συσκευασία ( συνήθως 7-9 μέρες) και τα βρίσκετε στο ψυγείο. Στο ψυγείο εννοείται ότι μπαίνουν και μετά το άνοιγμα. Διατηρούν όλα τους τα συστατικά αναλλοίωτα.

Υπάρχουν και τα φρέσκα μακράς διάρκειας που αντέχουν στο ψυγείο έως και 3 μήνες-και αυτό γράφεται στη συσκευασία- , έχουν όμως υποστεί υψηλή παστερίωση με 125-130 βαθμούς επί 2-3 δευτερόλεπτα. Αυτή η υψηλή παστερίωση καταστρέφει κάποιες βιταμίνες, αλλά είναι πολύ μικρό το κακό για μια μητέρα που εργάζεται και δεν μπορεί να τρέχει συνεχώς στο SUPER-MARKET. Άλλωστε στην ηλικία αυτή το παιδί πέρνει του κόσμου τις τροφές και δεν περιμένει να τα πάρει όλα από το γάλα.

Τελειώσαμε,έτσι απλά με το θέμα της ασφάλειας.

Από πλευράς σύνθεσης , δεν θα σας ζαλίσω με λεπτομέρειες, απλά θα τονίσω την περισσότερη λακτόζη που έχει το αγελαδινό και για το λόγο αυτό είναι πιο γλυκό και όπως είναι ευνόητο το γάλα της αγελάδος προκαλεί συχνά δυσανεξία σε ευαίσθητα άτομα από τη φύση τους, ένεκα έλλειψης κληρονομικής ενός εντερικού ενζύμου, της λακτάσης, καθώς και αλλεργία τόσο το άκρατο γάλα, όσο και τα προϊόντα του. Να τονίσω ότι αν το παιδί-και αυτό επίσης κληρονομείται- έχει ολική ή μερική έλλειψη της λακτάσης, τότε το γάλα αγελάδος του προκαλεί ναυτία, εφίδρωση, κοιλόπονο και ακόμη υπογλυκαιμία, ιδιαίτερα αν το πίνει το πρωϊ πριν φύγει για το σχολείο. Το κατσικίσιο είναι ελφρότερο διότι ούτε αλλεργίες κάνει, ούτε δυσανεξία στη λακτόζη, διότι η λακτόζη του είναι περιορισμένη.

Εσείς τι θα κάνετε;

Θα διαλέξετε όποιο αρέσει και ταιριάζει στο παιδί σας, χωρίς να στέκεστε σε λεπτομέρειες, αφού το δέχεται ευχαρίστως.

Αφησα για το τέλος κάτι σημαντικό.

Δεδομένου ότι η κατσίκα ζει και τρέφεται κατά τεκμήριο στην ύπαιθρο και ζει και παράγει γάλα, κυρίως τρώγοντας χορταράκι, έχετε με το κατσικίσιο μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι αυτό που λέτε βιολογικό και αυτό το εξασφαλίζει και το γεγονός, ότι η Ελλάδα παράγει περίσσεια κατσικίσιου γάλακτος και δεν έχει ανάγκη εισαγωγής.

Πάντως και τελειώνω και τα δύο είδη γάλακτος είναι ασφαλή και πολύ καλή τροφή, με τους περιορισμούς της δυσανεξίας στη λακτόζη και της αλλεργίας στα προϊόντα αγελάδος.

Και μια ενδιαφέρουσα απάντηση στο παραπάνω άρθρο από την Αλλεργιολόγο / Παιδίατρο Μαρία Πετροδημοπούλου με την οποία συμφώνησε και ο αδελφός μου Βαγγέλης Αργυρίου που είναι Παιδίατρος:

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων να τονίσω πως σε ότι αφορά το θέμα της αλλεργίας, το κατσικίσιο γάλα είναι κατά 95% όμοιο με το αγελαδινό ως προς τις αλλεργιονικές πρωτεΐνες που περιέχει και επομένως: 1. Απογορεύεται αυστηρά η κατανάλωση του από άτομα με αλλεργία στο γάλα αγελάδος 2.Δεν έχει ρόλο στην πρόληψη εμφάνισης αλλεργίας στο γάλα

Μια επίσης καλή ερώτηση που προέκυψε από το παραπάνω άρθρο είναι του Ενδοκρινολόγου Κώστα Παπαδόπουλου που έγραψε:

Γιατί πρέπει τα παιδιά να πίνουν γάλα?

H αφίσα που μαθαίνει στα παιδιά να προστατεύονται από την σεξουαλική παρενόχληση.

Κανένας γονιός δεν μπορεί να φανταστεί ότι το παιδί του θα πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης, γι’ αυτό και πολλοί από εμάς αποφεύγουμε να “αγγίξουμε” αυτό το ευαίσθητο θέμα. 

Όμως, αν δεν το κάνουμε εμείς, το παιδί δεν θα είναι σε θέση να προστατεύει τον εαυτό του, να ξεχωρίζει τι είναι σωστό και τι λάθος και να καταλαβαίνει ποιες συμπεριφορές των «μεγάλων» είναι επιτρεπτές και ποιες όχι. Ο πιο απλός τρόπος να του δείξουμε πώς να προφυλάσσει τον εαυτό του είναι να του δείξουμε… μια εξαιρετική αφίσα που κυκλοφορεί τελευταία με 4 απλούς και κατανοητούς κανόνες που πρέπει να ακολουθεί πιστά.

Το δίχτυ ασφαλείας που αποτελείται από τους «μεγάλους» που το παιδί εμπιστεύεται, τα σημάδια ότι αρχίζει να φοβάται, τα μυστικά που δεν πρέπει να κρατάει και τα απόκρυφα μέρη του σώματός του που πρέπει να προφυλάσσει είναι το περιεχόμενο των κανόνων.

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν ότι το σώμα τους τούς ανήκει και ότι δεν πρέπει ν’ αφήνουν κανέναν να τους στερήσει αυτό το δικαίωμα. Δείτε την αφίσα, εκτυπώστε την και κολλήστε την στο δωμάτιο του παιδιού:

( κάντε απλό αριστερό κλικ πάνω στην εικόνα αν θέλετε να την μεγιστοποιήσετε.)

Μην κάνετε τα «στραβά μάτια»! Προστατέψτε το παιδί σας για να μπορέσει κι αυτό να προστατέψει το σώμα, αλλά και την ψυχική του υγεία.

http://www.diaforetiko.gr/h-afisa-pou-matheni-sta-pedia-na-prostatevonte-apo-tin-sexoualiki-parenochlisi/

The good GP.

Μια φορά είδα έναν ηλικιωμένο Γενικό Ιατρό στον δρόμο στην Karlstad της Σουηδίας όπου δούλευα τότε και τον ρώτησα, έτσι συμβατικά, τι κάνει. Την απάντησή του την θυμάμαι ακόμη: "Γερνώ μαζί με τους ασθενείς μου". Δεν είχε όμως πικρόχολο ύφος. Φαινόταν ότι γούσταρε. Από τότε στόχος μου είναι να του μοιάσω.

Κάντε το δικό σας ενυδατικό διάλυμα για παιδιά ή ενηλίκους που έχουν οξεία γαστρεντερίτιδα.

Του Αργύρη Αργυρίου

Γενικού - Οικογενειακού Ιατρού, Δαγκλή 4, Καβάλα

Πτυχιούχου Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Lund Σουηδίας

Ειδικότητα στην Γενική Ιατρική στο Linkoping Σουηδίας.

Πηγές: 

1) Ο Σουηδός Παιδίατρος Thomas Casswall, εξειδικευμένος στην Παιδογαστρεντερολογία, επιμελητής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska της Στοκχόλμης. http://www.1177.se/Tema/Barn-och-foraldrar/Mat-somn-och-praktiska-rad/Mat-och-naring/Vatskeersattning-till-barn/

2) Η Σουηδέζα Παιδίατρος Cecilia Chrapkowska ερευνήτρια στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska της Στοκχόλμης.  http://www.barnakuten.nu/barnsjukdomar/vatskeersattning/

Στην μεγάλη τους πλειοψηφία οι οξείες γαστρεντερίτιδες στην Ελλάδα, και στον Δυτικό κόσμο γενικότερα, οφείλονται σε ιούς (και όχι σε βακτηρίδια). Στην ιογενή οξεία γαστρεντερίτιδα η θεραπεία συνίσταται σε ενυδάτωση και μόνο. Έτσι αποτρέπουμε να αφυδατωθεί το παιδί ή ο ενήλικας από τις πολλές διάρροιες.

Όταν ένα παιδί έχει διάρροια και εμετούς με ή χωρίς πυρετό, μπορεί κανείς με αρκετή μεγάλη βεβαιότητα να πει ότι έχει μια λοιμώδη ιογενή γαστρεντερίτιδα. Το παιδί μπορεί να χάσει μεγάλες ποσότητες υγρών από τις διάρροιες και τους εμετούς και όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να μην καταφέρεις να δώσεις στο παιδί τα υγρά που χρειάζεται. Όταν το παιδί κάνει πολλούς εμετούς πρέπει να δώσει κανείς ενυδατικό διάλυμα.

Πως μπορεί να ξέρει λοιπόν κανείς εάν ένα παιδί έχει αρκετά υγρά μέσα στο σώμα του, εάν δηλαδή είναι επαρκώς ενυδατωμένο; Ένα παιδί που είναι επαρκώς ενυδατωμένο πρέπει:

1.       1) Τουλάχιστον κάποιες φορές την ημέρα, όταν ο πυρετός πέφτει, να είναι καλά και χαρούμενο και να θέλει να παίξει. Είναι φυσιολογικό να θέλει να κοιμάται περισσότερο από το κανονικό, αλλά όμως το παιδί θα πρέπει μερικές φορές να ξυπνά και από μόνο του.

2.       2) Να κατουρά. Βέβαια αυτό είναι δύσκολο να το κρίνει κανείς σε παιδιά που φορούν πάνα και έχουν πολλές διάρροιες, αλλά όμως πρέπει κανείς να προσπαθεί όσο γίνεται να σχηματίσει μια ιδέα (αν το παιδί κατουρά ή όχι).

3.      3)  Να έχει ζεστό και ξερό δέρμα με το φυσιολογικό χρώμα. Επιτρέπεται επίσης το χρώμα του δέρματος να είναι λίγο πιο χλωμό αλλά όμως δεν επιτρέπεται να είναι γκριζοπράσινο και να κολλά στα δάκτυλα.

4.       4) Να έχει σάλιο στο στόμα και, αν το παιδί κλαίει, πρέπει να βγαίνουν δάκρυα.

Μην περιμένεις να αφυδατωθεί το παιδί (δηλαδή να έχει αρχίσει να έχει υπνηλία, να έχει σταματήσει να κατουρά, να έχει κρύο δέρμα που κολλά στα δάκτυλα καθώς και στόμα χωρίς σάλιο) για να αρχίσεις να δίνεις ενυδατικό διάλυμα. Το ενυδατικό διάλυμα πρέπει να αρχίσεις να το δίνεις από τον πρώτο εμετό ή διάρροια! Ενυδατικό διάλυμα μπορεί να αγοράσει κανείς και από το Φαρμακείο. Είναι πολύ σημαντικό να ανακατέψει κανείς ακριβώς την ποσότητα του νερού όπως αναγράφεται στις οδηγίες (χρησιμοποιήστε δοσομετρητή).

Μπορείτε να κάνετε το δικό σας σπιτικό ενυδατικό διάλυμα, με τον εξής τρόπο:

1 λίτρο νερό της βρύσης ( αν το νερό της πόλης σας είναι πόσιμο )

½  κουταλάκι του γλυκού ( μισό κουταλάκι του γλυκού είναι 2,5 ml ) μαγειρικό αλάτι (το συνηθισμένο αλάτι που χρησιμοποιούμε στην μαγειρική)

6 κουταλάκια του γλυκού ( τα έξι κουταλάκια του γλυκού είναι 30 ml )  ζάχαρη.

Βράστε το νερό, ανακατέψτε μέσα στο νερό τις προαναφερθείσες ποσότητες αλατιού και ζάχαρης ώστε να διαλυθούν καλά και αφήστε το διάλυμα, να κρυώσει. Δοκιμάστε το διάλυμα αυτό πριν το δώσετε στο παιδί. Πρέπει να έχει γεύση που να μπορεί να την δεχτεί κανείς χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Για την ακρίβεια, πρέπει ίσα ίσα να νιώθει κανείς το αλάτι όπως παραδείγματος χάριν στη γεύση των δακρύων αλλά όμως η γεύση πρέπει να φέρνει πιο πολύ προς το γλυκό. Είναι ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ να βάλετε ακριβώς τις προαναφερθείσες ποσότητες νερού, αλατιού και ζάχαρης και για αυτό πρέπει να χρησιμοποιήσετε κανάτα δοσομετρητή και κουτάλια δοσομετρητές και όχι συνηθισμένα κουταλάκια. Εκ των υστέρων μπορεί κανείς, για γεύση, να προσθέσει στο παραπάνω διάλυμα και 2 κουταλάκια του γλυκού (δύο κουταλάκια του γλυκού είναι 10 ml) συμπυκνωμένο χυμό φρούτου αν και δεν είναι βέβαιο ότι η γεύση γίνεται καλύτερη έτσι. Για παιδιά κάτω του ενός έτους είναι πιο σίγουρο να τα δώσουμε κάποιο ειδικό ηλεκτρολυτικό διάλυμα (π.χ. το Almora ) που υπάρχει στα φαρμακεία για την πρόληψη της αφυδάτωσης.

Υποσημείωση: Στην Ελλάδα συχνά μετρούμε τον όγκο των υγρών σε cc αλλά είναι καλό να ξέρουμε ότι ένα cc ισοδυναμεί με ένα ml. ( Δηλαδή, 1 cc = 1 ml ).

Πόσο υγρό πρέπει να δώσουμε;

Αν το παιδί κάνει εμετούς ξεκινήστε να δίνεται το ενυδατικό διάλυμα με την βοήθεια μιας πλαστικής σύριγγας (από την οποία έχετε αφαιρέσει την βελόνα). Δίνεται 5 ml κάθε 5 λεπτά. Αν δίνει κανείς υγρά πιο συχνά τότε αυξάνεται ο κίνδυνος να προκαλέσουν εμετό. Αν περάσει μισή ώρα χωρίς εμετό τότε μπορείτε να δίνεται 10 ml κάθε δέκα λεπτά και αν περάσει μία ώρα χωρίς εμετό τότε μπορείτε να δώσετε στο παιδί το ενυδατικό διάλυμα με μπιμπερό σε μικρές γουλιές. Αν το παιδί κάνει πάλι εμετό: Ξαναγυρίστε πάλι στο να δίνετε 5 ml κάθε 5 λεπτά.                                                                                                                                             

Εάν το παιδί έχει μόνο διάρροιες τότε μπορεί κανείς να δώσει ενυδατικό διάλυμα με πιο γρήγορο ρυθμό εξ’αρχής. Δώστε 50 ml ενυδατικό διάλυμα για κάθε διάρροια που κάνει το παιδί.                                                                                                                                                         

Αν το μόνο υγρό που παίρνει το παιδί είναι το ενυδατικό διάλυμα, τότε πρέπει να δώσει κανείς στο παιδί τις βασικές του ανάγκες σε υγρά (δηλαδή αυτά που συνήθως παίρνει από το φαγητό, το νερό, τους χυμούς κτλ) συν τις απώλειες του σε υγρά από τους εμετούς και τις διάρροιες. Με άλλα λόγια πρέπει να δώσει κανείς πολλά υγρά! Αλλά αν το κάνετε αυτό και το παιδί είναι καλά, κατουρά και έχει ζεστό δέρμα τότε μπορείτε να νιώσετε ότι τα καταφέρατε καλά.

Πότε μπορούμε να αρχίσουμε να δίνουμε στο παιδί και κάτι άλλο εκτός από ενυδατικό διάλυμα;

Όταν το παιδί δεν κάνει εμετούς πλέον και δεν έχει πολύ έντονες διάρροιες (δηλαδή λιγότερες από 8 διαρροϊκές κενώσεις/24ωρο), μπορεί κανείς να αρχίσει να δίνει και άλλα υγρά εκτός του ενυδατικού διαλύματος. Δώστε τότε υγρά που να περιέχουν ζάχαρη έτσι ώστε το παιδί να παίρνει και λίγη ενέργεια. Κάτι που επίσης επιτρέπεται (όσο και αν στην Ελλάδα ακούγεται παράξενο για τέτοιες περιστάσεις) είναι παγωμένα υγρά όπως π.χ. το παγωτό. Το στερεό φαγητό μπορεί να περιμένει μέχρις ότου το παιδί να πει ότι πεινά. Τα υγρά όμως δεν μπορούν να περιμένουν.

Και τι κάνουμε αν το παιδί δεν θέλει;

Του το δίνουμε με το ζόρι. Ναι, καλά ακούσατε: Του το δίνουμε με το ζόρι. Στην εποχή μας δεν είμαστε συνηθισμένοι να αναγκάζουμε τα παιδιά μας να κάνουν πράγματα με το ζόρι, και αυτό είναι καλό. Όταν όμως πρόκειται για χορήγηση υγρών σε παιδιά που κάνουν εμέτους ή διάρροιες τότε πρέπει να τους δώσουμε υγρά ακόμη και με το ζόρι. Βάλτε το παιδί στο γόνατό σας, κρατήστε καλά τα χέρια του με τα οποία πιθανώς να παλεύει να ξεφύγει και βάλτε την σύριγγα (χωρίς την βελόνα φυσικά) αρκετά βαθιά μέσα στο στόμα (γίνεται όμως και μπροστά από τα δόντια) και εγχύστε το υγρό σημαδεύοντας την εσωτερική πλευρά κάποιου από τα μάγουλα. Με τον τρόπο αυτό πιθανόν να φτύσει λίγο από το υγρό αλλά όμως την μεγαλύτερη ποσότητα θα την καταπιεί. Μπορεί να νιώθεις εκείνη την στιγμή ότι είσαι ο πιο κακός γονιός του κόσμου αλλά στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Δίνεις στο παιδί σου αυτό που χρειάζεται παρόλο που αυτό δεν το καταλαβαίνει.

Πότε πρέπει να πάω στο Νοσοκομείο;

1) Αν ένα παιδί κάτω των δύο ετών έχει πολύ συχνές διάρροιες, 10-15/ημέρα ή περισσότερες, πρέπει να έλθει στο Νοσοκομείο μετά από κανένα εικοσιτετράωρο ακόμη και αν έχετε καταφέρει να του δώσετε αρκετό ενυδατικό διάλυμα, ώστε να ελέγξουμε τους ηλεκτρολύτες στο αίμα του. Συνήθως, στην περίπτωση αυτή, οι ηλεκτρολύτες είναι φυσιολογικοί και τότε μπορείτε να επιστρέψετε στο σπίτι και να συνεχίσετε με το ενυδατικό διάλυμα.

2) Αν το παιδί κάνει τόσο πολλούς εμετούς που δεν μπορείτε να του δώσετε καθόλου ενυδατικό διάλυμα.

3) Βρέφη, κάτω των τριών μηνών που έχουν έντονους εμετούς και διάρροιες θα θέλαμε να έρθουν και να τα εξετάσει Ιατρός.

4) Παιδιά που πονούν πολύ στην κοιλιακή χώρα, ακόμη και αν ο πόνος διαρκεί λίγο.

5) Αν το παιδί δείχνει σημεία αφυδάτωσης (δείτε στην αρχή αυτού του άρθρου) που δεν καλυτερεύουν μετά από λίγες ώρες θεραπείας με ενυδατικό διάλυμα.

6) Αν το παιδί είναι πολύ εξαντλημένο, ή, δυσκολεύεστε να το ξυπνήσετε, ή, έχει κρύο, χλωμό δέρμα που κολλάει στα δάκτυλα ή αν απλώς κάθεται τσουβαλιασμένο σαν μια πάνινη κούκλα.

7) Αν το παιδί έχει έντονες διάρροιες με αίμα. Αν όμως το παιδί είχε λίγες μόνο διάρροιες ανά 24ωρο με λίγο μόνο αίμα σε μερικές από αυτές, μπορεί να περιμένετε και να επισκεφτείτε Παιδίατρο την επόμενη καθημερινή  το πρωί.

8) Αν δεν αντέχεις πια άλλο, ως γονιός, και δεν έχεις και κάποιον άλλον στο σπίτι να σε αντικαταστήσει κάποιες ώρες. Τότε πες στο Νοσοκομείο την αλήθεια δηλαδή «είμαι μόνος στο σπίτι και δεν αντέχω άλλο, πρέπει να κοιμηθώ!». Αλλιώς μπορεί να δυσκολευτεί ο Παιδίατρος στα Επείγοντα του Νοσοκομείου να καταλάβει γιατί να μην γυρίσετε πίσω στο σπίτι  από την στιγμή που το παιδί δεν είναι αφυδατωμένο.

Σχετικά με το σημείο 8 (άνω): Το να φροντίζεις ένα παιδί με γαστρεντερίτιδα στο σπίτι είναι δουλειάς ολικής απασχόλησης. Κοιτάξτε να είστε δύο ενήλικες που μοιράζεστε αυτή την δουλειά. Ένας γονιός που και ο ίδιος έχει γαστρεντερίτιδα δεν αντέχει να φροντίζει και ένα παιδί με γαστρεντερίτιδα. Τότε πρέπει ο άλλος γονιός να μείνει σπίτι και να βοηθήσει. Αν είστε μονογονεϊκή οικογένεια τότε στην περίπτωση αυτή χρειάζεστε βοήθεια από έναν δεύτερο ενήλικα.

Συμβουλή: Προμηθευτείτε δοσομετρητές σαν και αυτούς που έχω στην φωτογραφία αλλά και σύριγγα, να τα έχετε πρόχειρα στο σπίτι, για να μην ψάχνεστε, όταν τα χρειαστείτε...