Τι είναι η Γενική Ιατρική; Ποιος ο ρόλος του Γενικού Ιατρού σε ένα (μη) σύστημα υγείας;

Δημοσιεύτηκε στις 04/06/2017 στην ομάδα "ΓΕΝΙΚΟΙ / ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ - Ελεύθερο Βήμα" στο facebook:

Του Δημήτρη Μακρέα
Γενικού Γιατρού στο Ακρωτήρι Χανίων.


ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ!!!!
Τι είναι η Γενική ιατρική?
Ποιος ο ρόλος του Γενικού Ιατρού ( ΓΙ ) και πόσο διακριτός είναι σε ένα (μη) σύστημα υγείας?

Η αλήθεια είναι ότι ο Γενικός γιατρός μπορεί να είναι τα πάντα και τίποτα. Από χαρισματικός θεραπευτής μέχρι χαρτογιακάς ή μιζαδόρος των φαρμακευτικών. Στυγνός έμπορος ή αφελής επαγγελματίας. Βεβαίως όλοι οι γιατροί μπορεί να είναι το ίδιο.... Ίσως γιατί η Γ. ιατρική είναι “όλη η ιατρική” , όχι με την έννοια του συνόλου των γνώσεων που άπτονται της ιατρική επιστήμης , αλλά με την έννοια μιας θεραπευτική πρακτικής με αρχή ,μέση και τέλος που προσεγγίζει κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, αλλά στα πλαίσια της οικογένειας και της κοινότητας στην οποία ζει και με την οποία αλληλεπιδρά. Κάποτε περιέγραφα το τριαδικό σχήμα : προσωπικός γιατρός-οικογενειακός γιατρός- γιατρός στην κοινότητα.

Προφανώς βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη καμπή της άσκησης της ΓΙ στην Ελλάδα , όπου ο ρόλος της αμφισβητείται ποικιλοτρόπως και μάλιστα με τους πιο χυδαίους όρους. Αυτούς της “αγοράς” και της μικροαστικής ηθικής του ιατρικού σώματος. Η εποχή όπου κάθε γιατρός ανεξαρτήτου ειδικότητας άνοιγε ένα μονοπρόσωπο ιατρείο και πορευόταν -άλλοτε εντίμως, άλλοτε ανεντίμως- πέρασε ανεπιστρεπτί. Τα διαθέσιμα χρήματα για ιατρικές δαπάνες- κρατικές και ιδιωτικές- στέρεψαν και η πίτα δε φτάνει για όλους ..Κάποτε οι άνθρωποι έστηναν συρματοπλέγματα για να περιφράξουν το χωραφάκι τους ή τη χώρα τους, τώρα στήνουν συρματοπλέγματα στον ανθρώπινο νου και την επιστήμη. Όχι γιατί το επιτάσσουν οι ανάγκες της επιστήμης αλλά η μικροαστική τους ηθική και κουλτούρα. Μόνο που η προσωπική μας μιζέρια , το σκλαβωμένο μυαλό μας , περνάει και στον απέναντι, αυτόν που καλούμαστε να καθοδηγήσουμε ή να θεραπεύσουμε (στο βαθμό που είναι εφικτό).

Γράφω αυτό το κείμενο με εντελώς χαοτικό και αυτόματο τρόπο ίσως γιατί αυτό μου ταιριάζει , ίσως γιατί δε θέλω δεύτερες σκέψεις και προσπάθειες να είμαι “ορθός” και evidence based να καταστείλουν τη βιωματική μου σχέση με τη ΓΙ.. Αυτή θέλω να καταθέσω και ας χλευαστώ.

Ποιος όμως είναι ο διακριτός ρόλος του ΓΙ? Είναι οι πολλαπλές δεξιότητες? Η ευέλικτη σκέψη και εκπαίδευση σε πολλαπλά αντικείμενα? Είναι η χρήση εργαλείων που χρησιμοποιούν και γιατροί άλλων ειδικοτήτων? Σίγουρα είναι όλα αυτά , αλλά όχι μόνο..Που εφάπτεται η ΓΙ και που σταματά? Εφάπτεται παντού και δε σταματά πουθενά , θα απαντούσα με ένα τσιτάτο..

Η βασική μου σκέψη όμως, είναι ότι η ουσιαστική διαφοροποίηση της ΓΙ ξεκινάει από την κατάσταση πλήρους απουσίας τεχνολογίας. Τι θα κάναμε αν μας πέταγαν σε μία κοινότητα ή μια γειτονιά μιας πόλης , χωρίς οργανωμένο (ως χώρο) ιατρείο, χωρίς τη δυνατότητα εξετάσεων, χωρίς uptodate γνώση, με το ακουστικό μας μόνο (ή και χωρίς αυτό) ,τα χέρια , τα μάτια ,το μυαλό και την ψυχή μας? Θα σηκώναμε τα χέρια ψηλά ανίκανοι να προσφέρουμε οτιδήποτε? Ώρες ώρες εύχομαι να βρεθώ σε αυτή τη συνθήκη.. να αναγκαστώ να εγκαταλείψω το κλουβάκι του ιατρείου και να βγω έξω. Να γυρίσω την κοινότητα πόρτα πόρτα , να καταγράψω ανάγκες, να ανιχνεύσω προβλήματα υγείας , να ακούσω τις ιστορίες των ανθρώπων, να δω τις συνθήκες στις οποίες ζουν - πιθανούς κινδύνους αλλά και θεραπευτικές δυνατότητες , να προτείνω εφικτές λύσεις, να βιώσω τη στάση τους απέναντι στις πιθανές αρρώστιες και να ιεραρχήσω τις προτεραιότητες. Να ελέγξω τη φαρμακευτική αγωγή τους και να παρέμβω όπου χρειάζεται. Να τους βοηθήσω να βγουν και αυτοί με τη σειρά τους από το σπίτι, να σπάσουν τη μοναξιά , να κινήσουν το σκουριασμένο σώμα τους. Να εκπαιδεύσω και να εκπαιδευτώ από τους φροντιστές ανθρώπων με σοβαρά προβλήματα , να σταθώ δίπλα τους στη χαρά αλλά και στην αρρώστια και το θάνατο. Να αναμετρηθώ με αντιλήψεις και προκαταλήψεις που δεν προάγουν την υγεία της κοινότητας.Να βοηθήσω στο στήσιμο και τη λειτουργία θεραπευτικών ομάδων. Να αφιερώσω ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μου και όχι ως πάρεργο ή ευκαιριακή σχέση στην αγωγή υγείας σε σχολεία και στην κοινότητα. Να επενδύσω σε βάθος χρόνου στην αλλαγή της κουλτούρας για τον τρόπο με τον οποίο υπερασπιζόμαστε την υγεία μας εστιάζοντας σε όλα όσα δε χρειάζονται ούτε φάρμακα ούτε τεχνολογία. Είμαι σίγουρος ότι η λίστα αυτή θα μεγάλωνε όσο η άμεση σχέση με τους ανθρώπους και την κοινότητα θα βάθαινε και να νέες ανάγκες αλλά και δυνατότητες θα προέκυπταν..

Ας φανταστούμε όλα τα παραπάνω ενταγμένα στην καθημερινότητα του ΓΙ.. Παράλληλα με την άσκηση μιας θεραπευτικής πρακτικής που δεν αγνοεί την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά επιμένει να εστιάζει στη βασική γνώση , την κοινή λογική, τη συσσωρευμένη εμπειρία και πάνω από όλα στην ποιότητα και τη μακροβιότητα της θεραπευτικής σχέσης . Γενικός γιατρός χωρίς ακουστικά και τεχνολογία -πιθανώς και χωρίς πολλές δεξιότητες- μπορεί να υπάρξει, δε μπορεί να υπάρξει όμως χωρίς δεξιότητες επικοινωνίας. Ο ΓΙ είναι ένας μικρός μάγος των ανθρώπινων σχέσεων, προσπαθεί να δομήσει με κάθε άνθρωπο στην κοινότητα μία μοναδική , γνήσια και λειτουργική θεραπευτική σχέση. Αυτή είναι μεγαλύτερη δυσκολία και η μεγαλύτερη πρόκληση για το ΓΙ. Θα χρειαστεί να αφήσει πίσω πολλές από τις προκαταλήψεις του, να χαλιναγωγήσει τον εγωισμό του και να αποδομήσει την a priori σχέση εξουσίας με ανθρώπους που παρακολουθεί. Να μοιραστεί τη γνώση του όχι ως πατέρας-τιμωρός ,αλλά ως σύμβουλος και βοηθός. Θα χρειαστεί να εκπαιδεύσει αλλά και να εκπαιδευτεί από αυτούς. Να είναι έτοιμος αλλάξει καθώς αλλάζει η κοινότητα και ο ρόλος του στην κοινότητα. Ο ΓΙ προσέρχεται στην κοινότητα με το σύνολο των γνώσεων ,δεξιοτήτων , ικανοτήτων αλλά και ανεπαρκειών ως “όλον” και όχι ως κάτοχος επί μέρους κατακερματισμένων ψηφίδων δανεικών από άλλες ειδικότητες. Είναι συγκροτημένος ως ενιαίος θεραπευτής και όχι “λίγο από όλα”. Ο ΓΙ θα χρειαστεί να εκτεθεί συναισθηματικά και να πληγωθεί πολλές φορές με τρόπο βασανιστικό καθώς όλες οι σχέσεις του είναι βαθιές και προσωπικές.

Ο ΓΙ είναι κατά κάποιο τρόπο ένας σύγχρονος “σαμάνος” για την κοινότητα. Αν είναι πραγματικός ΓΙ θα βιώσει την ευτυχία να δει τη δουλειά και το μόχθο του να αποκτά στέρεες ρίζες στην κοινότητα και να αποδίδει καρπούς .Θα νιώσει την “αύρα” του να ταξιδεύει και να διευκολύνει τις θεραπευτικές σχέσεις ακόμα και με ανθρώπους με τους οποίους δεν έχει έρθει ποτέ σε επαφή. Και βεβαίως δε θα έχει τίποτα να αποδείξει σε κανέναν ηλίθιο κρατικό αξιωματούχο , ούτε σε κανέναν άλλο γιατρό οποιασδήποτε ειδικότητας.

Έχει όμως να αποδεικνύει καθημερινά στον ίδιο του τον εαυτό και στην κοινότητα στην οποία λειτουργεί. Να παλεύει με τα νέα ερωτήματα και προβλήματα που η ίδια η θεραπευτική πρακτική γεννάει. Να υπερβαίνει την κόπωση και τη ρουτίνα και να ανακαλύπτει συνεχώς καινούργια πεδία δράσης.

Ας πούμε λοιπόν σε όσους θεωρούν τη Γιατρική δευτεροκλασσάτη και εύκολη ειδικότητα ότι μάλλον απευθύνεται σε χαρισματικούς θεραπευτές και ανθρώπους. Όσοι το “έχουν” ας κοπιάσουν , θα βρουν τον τρόπο να δουλέψουν αποτελεσματικά στην κοινότητα χρησιμοποιώντας όλα τα υλικά και πνευματικά εφόδια κατέχουν καθώς και όσα βρουν στο δρόμο.

Όσοι νοιάζονται μόνο για την κατοχύρωση της αποκλειστικής χρήσης του μίζερου ψηφιδίου της επιστήμης που θεωρούν ότι κατέχουν ας μείνουν μακρυά από την κοινότητα και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Το μόνο που θα καταφέρουν είναι να ταλαιπωρήσουν και να ταλαιπωρηθούν.

Όπως έχουν ταλαιπωρήσει και ταλαιπωρηθεί και πολλοί κατ όνομα μόνο Γενικοί γιατροί... Ίσως κι εγώ ανάμεσά τους.

Συγχωρήστε μου το μακροσκελές του κειμένου , καθώς και τον χαοτικό τρόπο γραφής, αλλά δε θα μπορούσε να γίνει με διαφορετικά..

Υστερόγραφο: Μία προσθήκη εκ των υστέρων: Ο ΓΙ προσέρχεται στην κοινότητα με το σύνολο των γνώσεων ,δεξιοτήτων , ικανοτήτων αλλά και ανεπαρκειών ως “όλον” και όχι ως κάτοχος επί μέρους κατακερματισμένων ψηφίδων δανεικών από άλλες ειδικότητες. Είναι συγκροτημένος ως ενιαίος θεραπευτής και όχι “λίγο από όλα”