Όταν συνταγογραφούμε ένα φάρμακο εκτός των επίσημων ενδείξεών του, αυξάνεται ο κίνδυνος να προκαλέσουμε παρενέργειες στον ασθενή μας άνευ λόγου.
Εκτός από Ιατρικό όμως, το πρόβλημα είναι και οικονομικό: Ο ανταγωνιστής της κλοπιδογρέλης, η παιδική ασπιρινούλα, έχει λιανική τιμή 1,65 ευρώ για θεραπεία μηνός, ενώ η κλοπιδογρέλη 52,75 ευρώ για θεραπεία μηνός. Σε ετήσια βάση δηλαδή η θεραπεία ενός ασθενούς με ασπιρινούλα των 100 mg την ημέρα κοστίζει 19,8 ευρώ ενώ η θεραπεία με κλοπιδογρέλη 75 mg κοστίζει 633 ευρώ. Έτσι ένας γιατρός (ο οποίος συχνά είναι και “ειδικός”) που χορηγεί κλοπιδογρέλη σε 100 ασθενείς που δεν πληρούν τις επίσημες κλινικές ενδείξεις, επιβαρύνει την Ελλάδα με πάνω από 60.000 ευρώ τον χρόνο.
Παρακάτω, κάνω ελεύθερη μετάφραση των κατευθυντήριων οδηγιών από το Βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) (1).
Στο ίδιο μήκος κύματος πάντως βρίσκονται και κατευθυντήριες οδηγίες από άλλες πηγές στο Ηνωμένο Βασίλειο (2), (3), την Σουηδία (4),(5),(6), την Ευρωπαική Καρδιολογική Εταιρεία (7),(8),(9),(10) αλλά και από τις ΗΠΑ (11). Φυσικά ακολουθεί (στη θεωρία τουλάχιστον) και η Ελλάδα (12).
Περίληψη των συστάσεων για συνταγογράφηση της κλοπιδογρέλης (1):
Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST, ΟΣΣ (Οξέα Στεφανιαία Σύνδρομα) (NSTEMI ACS). Συμπεριλαμβάνονται και αυτοί οι ασθενείς που σχεδιάζεται να τους γίνει αγγειοπλαστική (μπαλονάκι με ή χωρίς stent) ή αυτοί που πρόκειται να κάνουν εγχείρηση με bypass στεφανιαίας αρτηρίας: Προτείνεται ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη για 12 μήνες και μετά μονοθεραπεία μόνο με ασπιρίνη.
Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST, ΟΣΣ (STEMI ACS ). Σαν εναλλακτική λύση σε μια κατευθείαν αγγειοπλαστική, δίνουμε ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη και κλασική ινωδολυτική θεραπεία για 28 ημέρες και μετά μονοθεραπεία με ασπιρίνη.
Ισχαιμική Καρδιακή Νόσος (IHD = ischemic heart disease) ή Περιφερική Αρτηριακή Νόσος (PAD =Peripheral Arterial Disease) με γνήσια δυσανεξία στην ασπιρίνη και χωρίς κολπική μαρμαρυγή – μονοθεραπεία με κλοπιδογρέλη.
Με γνήσια δυσανεξία στην Ασπιρίνη εννοούμε αντιδράσεις υπερευαισθησίας ή σοβαρής δυσπεψίας – που παρατηρούνται περίπου στο 6% των ανθρώπων. Αυτό πρέπει να το ξεχωρίσουμε από απλά δυσπεπτικά συμπτώματα, που άλλωστε μπορούν επίσης να προκληθούν και από την Κλοπιδογρέλη.
Σε απλή δυσπεψία:
Δίνουμε ασπιρίνη με το φαγητό όπως συνιστά και το Βρετανικό Εθνικό Συνταγολόγιο ( BNF).
Ελαττώνουμε τη δόση της ασπιρίνης σε ένα αποτελεσματικό και ανεκτό επίπεδο.
Εξετάζουμε το ενδεχόμενο να δώσουμε ταυτόχρονα αντιόξινο, ανταγωνιστή Η2, ή αναστολέα πρωτονίων (PPI) (Η ασπιρινούλα και ένα PPI, κοστίζουν λιγότερο από την κλοπιδογρέλη).
Κολπική Μαρμαρυγή με Ισχαιμική Καρδιακή Νόσο, Πρότερο Ισχαιμικό Εγκεφαλικό Έπεισόδιο, Σακχαρώδη Διαβήτη, Υπέρταση, Καρδιακή Βαλβιδοπάθεια ή Ανεπάρκεια της Αριστερής Κοιλίας ( LVF = Left Ventricular Failure). (δηλαδή οι παραπάνω παθήσεις που αναφέρονται σε αυτή την παράγραφο να συνδυάζονται με Κολπική Μαρμαρυγή).
Stent που εκλύουν φάρμακα αλλά και άλλα stent (Drug eluting and other stents (DES)): Τότε δίνουμε ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη για δώδεκα μήνες, και μετά μονοθεραπεία με ασπιρίνη.
Επαναλαμβανόμενα Εγκεφαλικά Έμφρακτα – Σε ασθενείς με επαναλαμβανόμενα εγκεφαλικά έμφρακτα ή Παροδικά Εγκεφαλικά Ισχαιμικά Επεισόδια που συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται ενώ ήδη παίρνουνε συνδυασμένη θεραπεία με ασπιρίνη/διπυριδαμόλη, τότε μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει κλοπιδογρέλη μετά από σύσταση ειδικού. Δυστυχώς δεν υπάρχει μεγάλη επιστημονική τεκμηρίωση πάνω σε αυτό.
Αποφεύγουμε την Κλοπιδογρέλη:
Για πρωτοβάθμια πρόληψη.
Για περιπτώσεις με παθολογική αιμορραγία εν εξελίξει όπως π.χ. πεπτικό έλκος εν εξελίξει ή ενδοκρανιακή αιμορραγία (αντένδειξη).
Σε σοβαρή ηπατική νόσο (αντένδειξη).
Στην γαλουχία (αντένδειξη).
Αναφορές:
1) Clopidogrel Guidelines.
Guidelines for use of Clopidogrel.
East Lancashire Hospitals NHS Trust.
Last reviewed November 2006.
http://www.elmmb.nhs.uk/guidelines/medicine-specific-guidelines/?asset=2601
2) Guidelines for the use of clopidogrel.
NHS Grampian.
September 2009.
http://www.nhsgrampian.org/grampianfoi/files/ClopidogrelSept07.pdf
3) Health Technol Assess. 2004 Oct;8(40):iii-iv, xv-xvi, 1-141.
Clopidogrel used in combination with aspirin compared with aspirin alone in the treatment of non-ST-segment-elevation acute coronary syndromes: a systematic review and economic evaluation.
Main C, Palmer S, Griffin S, Jones L, Orton V, Sculpher M, Henderson R, Sudlow C, Hawkins N, Riemsma R.
Centre for Reviews and Dissemination, University of York, UK
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15461878
4) Patient FASS του έτους 2010 (απόσπασμα σχετικά με την Κλοπιδογρέλη από το Εθνικό Συνταγολόγιο της Σουηδίας στη έκδοσή του που είναι για τους Ασθενείς).
http://www.fass.se/LIF/produktfakta/artikel_produkt.jsp?NplID=19980715000015&DocTypeID=7&UserTypeID=2
5) Patient FASS του έτους 2010 (απόσπασμα σχετικά με την Κλοπιδογρέλη από το Εθνικό Συνταγολόγιο της Σουηδίας στην έκδοσή του που είναι για τους Επαγγελματίες Υγείας).
http://www.fass.se/LIF/produktfakta/artikel_produkt.jsp?NplID=19980715000015&DocTypeID=3&UserTypeID=0
6) Απόσπασμα από την ιστοσελίδα της Sanofi – Aventis, στα Σουηδικά, σχετικά με τις ενδείξεις για την χρήση της Κλοπιδογρέλης στην Σουηδία.
29 february 2008.
http://www.sanofi-aventis.se/live/se/sv/layout.jsp?cnt=B190F9FB-B17D-4108-A009-3F8584D398CE
7) Management of Acute Coronary Syndromes (ACS) in patients presenting without persistent ST-segment elevation.
European Society of Cardiology. 14/06/2007.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-NSTE-ACS-FT.pdf
8) Acute Myocardial Infarction in patients presenting with ST-segment elevation (Management of).
European Society of Cardiology. 2008.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-AMI-FT.pdf
9) Stable Angina Pectoris (Management of).
European Society of Cardiology. 2006.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-angina-FT.pdf
10) Diabetes, Pre-Diabetes and Cardiovascular Diseases.
European Society of Cardiology. 2007.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-diabetes-FT.pdf
11) Clopidogrel and modified-release dipyridamole in the prevention of occlusive vascular events.
National Guideline Clearinghouse, USA,
May 2005.
http://www.guidelines.gov/summary/summary.aspx?ss=15&doc_id=8126&nbr=4528
12) Εθνικό Συνταγολόγιο του 2007, σελ. 140, Ενδείξεις για την χρήση της Κλοπιδογρέλης.
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,958.msg5994.html#msg5994
Εκτός από Ιατρικό όμως, το πρόβλημα είναι και οικονομικό: Ο ανταγωνιστής της κλοπιδογρέλης, η παιδική ασπιρινούλα, έχει λιανική τιμή 1,65 ευρώ για θεραπεία μηνός, ενώ η κλοπιδογρέλη 52,75 ευρώ για θεραπεία μηνός. Σε ετήσια βάση δηλαδή η θεραπεία ενός ασθενούς με ασπιρινούλα των 100 mg την ημέρα κοστίζει 19,8 ευρώ ενώ η θεραπεία με κλοπιδογρέλη 75 mg κοστίζει 633 ευρώ. Έτσι ένας γιατρός (ο οποίος συχνά είναι και “ειδικός”) που χορηγεί κλοπιδογρέλη σε 100 ασθενείς που δεν πληρούν τις επίσημες κλινικές ενδείξεις, επιβαρύνει την Ελλάδα με πάνω από 60.000 ευρώ τον χρόνο.
Παρακάτω, κάνω ελεύθερη μετάφραση των κατευθυντήριων οδηγιών από το Βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) (1).
Στο ίδιο μήκος κύματος πάντως βρίσκονται και κατευθυντήριες οδηγίες από άλλες πηγές στο Ηνωμένο Βασίλειο (2), (3), την Σουηδία (4),(5),(6), την Ευρωπαική Καρδιολογική Εταιρεία (7),(8),(9),(10) αλλά και από τις ΗΠΑ (11). Φυσικά ακολουθεί (στη θεωρία τουλάχιστον) και η Ελλάδα (12).
Περίληψη των συστάσεων για συνταγογράφηση της κλοπιδογρέλης (1):
Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST, ΟΣΣ (Οξέα Στεφανιαία Σύνδρομα) (NSTEMI ACS). Συμπεριλαμβάνονται και αυτοί οι ασθενείς που σχεδιάζεται να τους γίνει αγγειοπλαστική (μπαλονάκι με ή χωρίς stent) ή αυτοί που πρόκειται να κάνουν εγχείρηση με bypass στεφανιαίας αρτηρίας: Προτείνεται ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη για 12 μήνες και μετά μονοθεραπεία μόνο με ασπιρίνη.
Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST, ΟΣΣ (STEMI ACS ). Σαν εναλλακτική λύση σε μια κατευθείαν αγγειοπλαστική, δίνουμε ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη και κλασική ινωδολυτική θεραπεία για 28 ημέρες και μετά μονοθεραπεία με ασπιρίνη.
Ισχαιμική Καρδιακή Νόσος (IHD = ischemic heart disease) ή Περιφερική Αρτηριακή Νόσος (PAD =Peripheral Arterial Disease) με γνήσια δυσανεξία στην ασπιρίνη και χωρίς κολπική μαρμαρυγή – μονοθεραπεία με κλοπιδογρέλη.
Με γνήσια δυσανεξία στην Ασπιρίνη εννοούμε αντιδράσεις υπερευαισθησίας ή σοβαρής δυσπεψίας – που παρατηρούνται περίπου στο 6% των ανθρώπων. Αυτό πρέπει να το ξεχωρίσουμε από απλά δυσπεπτικά συμπτώματα, που άλλωστε μπορούν επίσης να προκληθούν και από την Κλοπιδογρέλη.
Σε απλή δυσπεψία:
Δίνουμε ασπιρίνη με το φαγητό όπως συνιστά και το Βρετανικό Εθνικό Συνταγολόγιο ( BNF).
Ελαττώνουμε τη δόση της ασπιρίνης σε ένα αποτελεσματικό και ανεκτό επίπεδο.
Εξετάζουμε το ενδεχόμενο να δώσουμε ταυτόχρονα αντιόξινο, ανταγωνιστή Η2, ή αναστολέα πρωτονίων (PPI) (Η ασπιρινούλα και ένα PPI, κοστίζουν λιγότερο από την κλοπιδογρέλη).
Κολπική Μαρμαρυγή με Ισχαιμική Καρδιακή Νόσο, Πρότερο Ισχαιμικό Εγκεφαλικό Έπεισόδιο, Σακχαρώδη Διαβήτη, Υπέρταση, Καρδιακή Βαλβιδοπάθεια ή Ανεπάρκεια της Αριστερής Κοιλίας ( LVF = Left Ventricular Failure). (δηλαδή οι παραπάνω παθήσεις που αναφέρονται σε αυτή την παράγραφο να συνδυάζονται με Κολπική Μαρμαρυγή).
Stent που εκλύουν φάρμακα αλλά και άλλα stent (Drug eluting and other stents (DES)): Τότε δίνουμε ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη για δώδεκα μήνες, και μετά μονοθεραπεία με ασπιρίνη.
Επαναλαμβανόμενα Εγκεφαλικά Έμφρακτα – Σε ασθενείς με επαναλαμβανόμενα εγκεφαλικά έμφρακτα ή Παροδικά Εγκεφαλικά Ισχαιμικά Επεισόδια που συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται ενώ ήδη παίρνουνε συνδυασμένη θεραπεία με ασπιρίνη/διπυριδαμόλη, τότε μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει κλοπιδογρέλη μετά από σύσταση ειδικού. Δυστυχώς δεν υπάρχει μεγάλη επιστημονική τεκμηρίωση πάνω σε αυτό.
Αποφεύγουμε την Κλοπιδογρέλη:
Για πρωτοβάθμια πρόληψη.
Για περιπτώσεις με παθολογική αιμορραγία εν εξελίξει όπως π.χ. πεπτικό έλκος εν εξελίξει ή ενδοκρανιακή αιμορραγία (αντένδειξη).
Σε σοβαρή ηπατική νόσο (αντένδειξη).
Στην γαλουχία (αντένδειξη).
Αναφορές:
1) Clopidogrel Guidelines.
Guidelines for use of Clopidogrel.
East Lancashire Hospitals NHS Trust.
Last reviewed November 2006.
http://www.elmmb.nhs.uk/guidelines/medicine-specific-guidelines/?asset=2601
2) Guidelines for the use of clopidogrel.
NHS Grampian.
September 2009.
http://www.nhsgrampian.org/grampianfoi/files/ClopidogrelSept07.pdf
3) Health Technol Assess. 2004 Oct;8(40):iii-iv, xv-xvi, 1-141.
Clopidogrel used in combination with aspirin compared with aspirin alone in the treatment of non-ST-segment-elevation acute coronary syndromes: a systematic review and economic evaluation.
Main C, Palmer S, Griffin S, Jones L, Orton V, Sculpher M, Henderson R, Sudlow C, Hawkins N, Riemsma R.
Centre for Reviews and Dissemination, University of York, UK
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15461878
4) Patient FASS του έτους 2010 (απόσπασμα σχετικά με την Κλοπιδογρέλη από το Εθνικό Συνταγολόγιο της Σουηδίας στη έκδοσή του που είναι για τους Ασθενείς).
http://www.fass.se/LIF/produktfakta/artikel_produkt.jsp?NplID=19980715000015&DocTypeID=7&UserTypeID=2
5) Patient FASS του έτους 2010 (απόσπασμα σχετικά με την Κλοπιδογρέλη από το Εθνικό Συνταγολόγιο της Σουηδίας στην έκδοσή του που είναι για τους Επαγγελματίες Υγείας).
http://www.fass.se/LIF/produktfakta/artikel_produkt.jsp?NplID=19980715000015&DocTypeID=3&UserTypeID=0
6) Απόσπασμα από την ιστοσελίδα της Sanofi – Aventis, στα Σουηδικά, σχετικά με τις ενδείξεις για την χρήση της Κλοπιδογρέλης στην Σουηδία.
29 february 2008.
http://www.sanofi-aventis.se/live/se/sv/layout.jsp?cnt=B190F9FB-B17D-4108-A009-3F8584D398CE
7) Management of Acute Coronary Syndromes (ACS) in patients presenting without persistent ST-segment elevation.
European Society of Cardiology. 14/06/2007.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-NSTE-ACS-FT.pdf
8) Acute Myocardial Infarction in patients presenting with ST-segment elevation (Management of).
European Society of Cardiology. 2008.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-AMI-FT.pdf
9) Stable Angina Pectoris (Management of).
European Society of Cardiology. 2006.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-angina-FT.pdf
10) Diabetes, Pre-Diabetes and Cardiovascular Diseases.
European Society of Cardiology. 2007.
http://www.escardio.org/guidelines-surveys/esc-guidelines/GuidelinesDocuments/guidelines-diabetes-FT.pdf
11) Clopidogrel and modified-release dipyridamole in the prevention of occlusive vascular events.
National Guideline Clearinghouse, USA,
May 2005.
http://www.guidelines.gov/summary/summary.aspx?ss=15&doc_id=8126&nbr=4528
12) Εθνικό Συνταγολόγιο του 2007, σελ. 140, Ενδείξεις για την χρήση της Κλοπιδογρέλης.
http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,958.msg5994.html#msg5994
No comments:
Post a Comment