Empowerment (Ενδυνάμωση).

Στην Βόρεια Ευρώπη συζητιέται πολύ τα τελευταία χρόνια η έννοια του empowerment του Ασθενούς. Τι είναι λοιπόν αυτό το empowerment;
Στα Ελληνικά δεν έχω δει ακόμη καμιά καλή μετάφραση αλλά θα το μετέφραζα ίσως ως ενδυνάμωση του Ασθενούς. Και τι είναι λοιπόν αυτή η ενδυνάμωση του Ασθενούς;
Είναι το να βοηθά κανείς τον Ασθενή του να αποκτήσει καλύτερη αυτοπεποίθηση και το να βοηθά κανείς τον Ασθενή του να παίρνει την μοίρα στα χέρια του όσο το δυνατόν περισσότερο. Το να βοηθά κανείς τον Ασθενή του να σκέφτεται με κριτικό τρόπο τα θέματα διάγνωσης και θεραπείας των ενοχλημάτων που τον ταλαιπωρούν. Προσωπικά εγώ κάνω ’’ενδυναμωτικές ’’ ερωτήσεις σε όλους σχεδόν τους ασθενείς μου εδώ στην Ελλάδα κατά την διάρκεια μιας εργάσιμης ημέρας μου. Ως τώρα είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που πήρα απάντηση του στυλ ’’εσύ είσαι ο Γιατρός, εσύ βρες την απάντηση’’ και στις λίγες αυτές περιπτώσεις η απάντηση είχε περισσότερο χιουμοριστικό χαρακτήρα. Τουναντίον. Οι ασθενείς δείχνουν να ανακουφίζονται που τους δίνεται η ευκαιρία να πουν την γνώμη τους για το πρόβλημα που τους ταλαιπωρεί.
Δεν είναι σίγουρο ότι ο Ιατρός θα έχει την ίδια γνώμη με τον Ασθενή για το τι προκαλεί τα συμπτώματα και για το ποια θα πρέπει να είναι η θεραπεία. Είναι όμως πολύ σημαντικό να ξέρει ο Ιατρός την άποψη του Ασθενούς για αυτά τα ζητήματα, γιατί από αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό κατά πόσο ο Ασθενής θα πιστέψει την διάγνωση που θα του πούμε και κατά πόσο θα εφαρμόσει την θεραπεία που θα του προτείνουμε (όποιος νομίζει ότι οι Ασθενείς πάνε πάντα στο σπίτι και κάνουν ότι τους είπε ο Ιατρός πλανάται οικτρά…). Αφήστε και το γεγονός ότι και ο Ιατρός παίρνει συχνά χρήσιμες διαγνωστικές και θεραπευτικές ιδέες από τον Ασθενή. Το ευτυχές, και συνάμα ενδιαφέρον, είναι ότι πολύ συχνά οι γνώμες του Ασθενούς και του Ιατρού συμπίπτουν ή απέχουν μόνο λίγο και τότε η πιθανότητα να εφαρμόσει ο Ασθενής αυτά που θα του πει ο Ιατρός είναι πολύ μεγάλη. Αλλά και να μη συμπίπτουν οι απόψεις, και μόνο το γεγονός ότι έχει γίνει συζήτηση μεταξύ Ασθενούς και Ιατρού γύρω από τις σκέψεις του Ασθενούς, έχει θεραπευτική αξία για τον Ασθενή και τον κάνει να αισθάνεται ανακουφισμένος. Έχει άλλωστε αποδειχτεί και στατιστικά ότι οι Ασθενείς βγαίνουν πιο ευχαριστημένοι από το γραφείο του Ιατρού όταν τους γίνουν τέτοιου είδους ’’ενδυναμωτικές’’ ερωτήσεις.
Το ότι οι ερωτήσεις αυτές έχουν αρχίσει να αποκτούν όλο και περισσότερη σημασία στις μέρες μας δεν είναι τυχαίο. Έχει να κάνει με το ότι οι εποχές αλλάζουν. Αφήνουμε πια πίσω μας την εποχή που ο Ιατρός είχε ένα πατερναλιστικό ρόλο (που είχε δηλαδή τον ρόλο του παντογνώστη πατέρα - πατριάρχη) και μπαίνουμε σε μια νέα εποχή που ο Ιατρός έχει περισσότερο τον ρόλο του εμπειρογνώμονα συμβούλου ο οποίος προτείνει στον Ασθενή διάφορες εναλλακτικές λύσεις. Το γεγονός άλλωστε ότι οδεύουμε παγκοσμίως προς πολυπολιτισμικές κοινωνίες, όπου οι απόψεις των Ασθενών σχετικά με τα ενοχλήματά τους μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το πολιτισμικό τους υπόβαθρο, συνηγορεί στο να χρησιμοποιούμε περισσότερο την ενδυνάμωση.
Ποιες λοιπόν ερωτήσεις είναι χαρακτηριστικές ερωτήσεις ενδυνάμωσης; Η Kirsti Malterud η οποία είναι καθηγήτρια Γενικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Bergen της Νορβηγίας προτείνει να κάνει κανείς τις εξής ερωτήσεις στον Ασθενή:

- Ποιος είναι ο λόγος που έρχεσαι στον Ιατρό;
(ο λόγος της επίσκεψης)

- Σε τι επιθυμείς να σε βοηθήσω σαν Ιατρός;

- Τι πιστεύεις εσύ ο ίδιος (σαν ασθενής) ότι έχεις;
(το αίτιο των συμπτωμάτων / ασθένειάς σου)

- Τι έχεις παρατηρήσει εσύ ο ίδιος (σαν ασθενής) ότι σε βοηθά;

Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι οι ερωτήσεις αυτές πέφτουν κάπως πολλές και αρκούμαι σε μία ή μερικές φορές δύο από αυτές τις ερωτήσεις:

Τι υποψιάζεσαι ότι έχεις;

Και μερικές φορές προσθέτω:

Έχεις καμιά ιδέα πώς να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα;