Την αλήθεια ή όχι, για σοβαρές διαγνώσεις;

Ο λόγος για περιπτώσεις όπου διαγιγνώσκουμε στον Ασθενή μας μια επικίνδυνη ασθένεια όπως π.χ. κάποια μορφή καρκίνου. Τι λέμε τότε στον Ασθενή;

Η βασική αρχή, πιστεύω, είναι να λέμε στον Ασθενή την αλήθεια. Τελικά όμως το θέμα δεν είναι τόσο αν θα το πούμε αλλά πώς θα το πούμε.

Πρέπει να προσαρμόζουμε την γλώσσα μας στο επίπεδο του Ασθενούς. Επίσης ποτέ δεν πρέπει να είμαστε απόλυτοι για την πρόγνωση της ασθένειας γιατί αυτό είναι αντιεπιστημονικό αλλά και γιατί μπορεί μέσω αυθυποβολής να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία για τον Ασθενή μας. Πρέπει ακόμη να αφήνουμε πάντα κάποια περιθώρια ελπίδας. Αυτό είναι και το επιστημονικά σωστό αφού καθαρά στατιστικά ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τίποτε. Είναι βέβαια σημαντικό να ψυχολογούμε τον Ασθενή μας και σε περίπτωση που αντιλαμβανόμαστε ότι είναι εντελώς αρνητικός στο να μάθει την διάγνωσή του ή κάνει ότι δεν την άκουσε, να μην τον εξαναγκάζουμε σώνει και καλά να την μάθει.

Πολλοί Ασθενείς δεν φοβούνται την διάγνωση αυτή κάθε αυτή αλλά ότι θα πεθάνουν μέσα στους πόνους. Τότε είναι σημαντικό να τους πούμε ότι με τα σύγχρονα φάρμακα που υπάρχουν, μπορούμε να προσφέρουμε καλή αναλγησία (πράγμα που είναι όντως αλήθεια, αν δεν φοβάται και δεν αργήσει κανείς, να χρησιμοποιήσει και μορφίνη).

Μπορούμε βέβαια σαν Ιατροί να διαχειριστούμε καλύτερα μια τέτοια συζήτηση αν έχουμε και εμείς οι ίδιοι σκεφτεί και επεξεργαστεί κατά κάποιον τρόπο το δικό μας άγχος θανάτου.

Εδώ στην Ελλάδα παρατηρώ ότι σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι στην Σουηδία υπάρχει η τάση στους Γιατρούς αλλά και στην οικογένεια του Ασθενούς να κρύβουν την διάγνωση από τον Ασθενή. Πολλοί Έλληνες Ασθενείς πάντως θέλουν να ξέρουν την αληθινή διάγνωσή τους και αυτό αποδεικνύεται και από μια διδακτορική διατριβή που έκανε το 1985 ο Ψυχίατρος Γρηγόρης Λαυρεντιάδης στη Θεσσαλονίκη (1). Σε αυτήν, ήδη το 1985, βρήκε ότι οι μισοί περίπου από τους 116 ασθενείς ογκολογικών κλινικών από τους οποίους πήρε συνέντευξη, θα ήθελαν αν είχαν καρκίνο να το γνωρίζουν.

Η στάση βέβαια των Ασθενών αλλά και των Ιατρών επί του θέματος δεν είναι μια στατική κατάσταση αλλά δυναμική, η οποία αλλάζει με τα χρόνια καθώς αλλάζει και ο πνευματικός και πολιτιστικός περίγυρος μιας χώρας (2),(3).

Θυμάμαι που μας λέγανε στο Πανεπιστήμιο του Lund ότι παλιά και στην Σουηδία η στάση των Γιατρών αλλά και της Οικογένειας ήταν να μη λένε την αλήθεια στον Ασθενή αλλά με τα χρόνια αυτό άλλαξε. Η αίσθηση που έχω είναι ότι το ίδιο γίνεται και στην Ελλάδα.

Αναφορές:

1 ) Γρηγόριος Κ. Λαυρεντιάδης:
Ο Έλληνας καρκινοπαθής απέναντι στον καρκίνο.

Ψυχολογικοί παράγοντες και επιπτώσεις από τη γνώση ή άγνοια της διάγνωσης του καρκίνου.

Διδακτορική διατριβή, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 1985. Πανεπιστημιακό έτος 1984 – 85. Αριθμ. 1285.

2 ) Cancer information disclosure in different cultural contexts.

Mystakidou K, Parpa E, Tsilila E, Katsouda E, Vlahos L.
Pain Relief and Palliative Care Unit, Areteion Hospital, and Department of Radiology, University of Athens School of Medicine, Greece.mistakidou@yahoo.com
Support Care Cancer. 2004 Mar;12(3):147-54.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15074312

3) Nurs Ethics. 2004 Sep;11(5):500-13.

Truth-telling in clinical practice and the arguments for and against: a review of the literature.

Tuckett AG.

Faculty of Health Sciences--Nursing, Australian Catholic University, McAuley at Banyo, PO Box 456, Virginia, QLD, Australia 4014. a.tuckett@mcauley.acu.edu.au

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15362359?ordinalpos=1&itool=PPMCLayout.PPMCAppController.PPMCArticlePage.PPMCPubmedRA&linkpos=4