Πότε πρέπει να παραγγέλνουμε καρκινικούς δείκτες;

Η εμπειρία μου από την Σουηδία είναι ότι δεν πρέπει παραγγέλνουμε σχεδόν ποτέ καρκινικούς δείκτες για την διερεύνηση υποψίας καρκίνου
παρά μόνο για να παρακολουθήσουμε πως εξελίσσεται η θεραπεία ενός ήδη διεγνωσμένου καρκίνου.
Μεταφράζω ένα απόσπασμα από την επίσημη Σουηδική ιστοσελίδα www.cancercentrum.se που είναι κατά κάποιο η Σουηδική Αντικαρκινική Εταιρεία:

Η αξία των καρκινικών δεικτών για την διερεύνηση καρκίνων αγνώστου προελεύσεως είναι αμφίβολη, εξαιτίας της συχνά χαμηλής τους ειδικότητας (specificity) και ευαισθησίας (sensitivity). Όσο υψηλότερη τιμή βρίσκουμε σε κάποιον καρκινικό δείκτη τόσο μεγαλύτερη η ειδικότητά του ως προς τον καρκίνο που ανιχνεύει (χοντρικός κανόνας: για να την λάβουμε σοβαρά υπ’όψιν πρέπει να είναι  > 3-4 φορές πάνω από τα φυσιολογικά όρια αλλά υπάρχουν και αρκετές αλληλοεπικαλύψεις.

Εξαιρέσεις:

Το PSA πρέπει να το εξετάζουμε σε αδενοκαρκινώματα, και χαμηλής διαφοροποίησης καρκίνους (low differentiated cancers) καθώς και σε αγνώστου προελεύσεως σκελετικές μεταστάσεις σε άντρες.

Η AFP (αλφαφετοπρωτείνη) πρέπει να εξετάζεται σε ηπατικούς όγκους.

Η Beta-HCG μαζί με το AFP πρέπει να εξετάζεται σε άντρες με χαμηλής διαφοροποίησης καρκίνους και μεσεγχυματικούς όγκους που είναι πιθανώς συνδυασμένοι και με όγκους πνεύμονα, για να ανακαλύψουμε πιθανώς ιάσιμο όγκο γεννητικών κυττάρων ή κάτι αντίστοιχο. (1)
Σε μεμονωμένη σκελετική μετάσταση πρέπει, εκτός από το PSA (στους άντρες), να γίνεται και ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ορού. Ωστόσο η ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ορού μπορεί να είναι ψευδώς αρνητική σε μυέλωμα και τότε ίσως να χρειαστεί και ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών των ούρων.

Το CA 125 σε υποψία καρκίνου των ωοθηκών δεν είναι αρκετά ειδικευμένη εξέταση και μπορεί να έχει κανείς αυξημένες τιμές και σε μεταστάσεις στο περιτόναιο ή στον υπεζωκότα από διάφορους άλλους καρκίνους αλλά επίσης και σε περίπτωση καλοήθους ασκίτη.


Serumtumörmarkörernas värde är tveksamt på grund av deras oftast låga specificitet och sensitivitet. Ju högre värden desto högre specificitet (tumregel: > 3 - 4 gånger övre normalgräns men stor överlappning). Undantag är:
-
PSA som bör tas vid adenocarcinom - lågt differentierad cancer och outredda skelettmetastaser hos män
-
AFP (alfafetoprotein) vid levertumörer
-
Beta-HCG (komponent i humant koriongonadotropin) + AFP som bör tas på män med lågt differentierad cancer och medellinjestumörer, ev. förbundna med lungtumörer, för att upptäcka potentiellt botbar germinalcellstumör/motsvarande.

Vid isolerad skelettmetastasering bör, utöver S-PSA hos män, serumproteinfraktioner (elektrofores) analyseras. Provet är någon gång falskt negativt vid myelom, då U-elektrofores
kan behövas.

CA 125 vid misstänkt ovarialcancer är tämligen ospecifikt och stegring ses vid peritoneal -pleural metastasering från många tumör former men också vid benign ascites.


http://www.cancercentrum.se/PageFiles/3373/Cancer%20med%20ok%C3%A4nd%20primartumor%20kortversion.pdf

(1) Δείτε και σχετικό απόσπασμα από την wikipedia: 
HCG as Tumor marker:

Human chorionic gonadotropin can be used as a tumor marker, as its β subunit is secreted by some cancers including seminoma, choriocarcinoma, germ cell tumors, hydatidiform mole formation, teratoma with elements of choriocarcinoma, and islet cell tumor. For this reason a positive result in males can be a test for testicular cancer. The normal range for men is between 0-5 mIU/mL. Combined with alpha-fetoprotein, β-HCG is an excellent tumor marker for the monitoring of germ cell tumors.

http://en.wikipedia.org/wiki/Beta_HCG

Σε παρόμοια συμπεράσματα καταλήγει και ο εξαίρετος Παθολόγος στην Ξάνθη κύριος Βασίλειος Παπαδόπουλος ο οποίος γράφει με το ψευδώνυμο Denominator στο Φόρουμ της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας:

http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,3344.msg24285.html#msg24285

Υστερόγραφο: Δεν πρέπει να υποτιμούμε τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην ψυχολογία ενός ασθενούς η ανεβασμένη τιμή κάποιου καρκινικού δείκτη που τον έχουμε παραγγείλει έτσι για καλό και κακό…
Έχω γνωρίσει ασθενή που κατέληξε σε ψυχίατρο για αυτόν τον λόγο παρόλο που οι δαπανηρές εξετάσεις που έκανε μετά για να διερευνηθεί ο ανεβασμένος καρκινικός δείκτης του ήταν απολύτως φυσιολογικές.