Κομματισμός στη υγεία: Τύχη ή αναγκαιότητα;

Του συναδέλφου, Γενικού Ιατρού, Δημήτρη Κουναλάκη:

Η υγεία είναι ένας ιδιαίτερος και κρίσιμος τομέας για μια κοινωνία, ιδιαίτερα όταν οικονομικοί λόγοι έχουν περιορίσει πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες γενικότερα. Ο κομματισμός έχει αρνητικό φορτίο και σημασία και δηλώνει ότι το κριτήριο για τις επιλογές στην λήψη των αποφάσεων είναι η σχέση και η παρουσία σε ένα ή περισσότερους ιδεολογικούς χώρους που εκπροσωπούνται από μια κομματική οντότητα ανεξαρτήτως έκτασης στην κοινωνία. Είναι δηλαδή ένας τρόπος αλληλουποστήριξης ανθρώπων που συνδέονται με μια κομματική ταυτότητα είτε πρόκειται για το σύνολο πχ της Ελλάδας είτε πρόκειται για μια μικρογραφία κοινωνίας όπως μια μονάδα υγείας. Συχνά η έννοια της ιδεολογικής ταύτισης παραμερίζεται στην παρουσία κοινού συμφέροντος μεταξύ ατόμων με την δημιουργία μιας "συμμαχίας" που λειτουργεί σαν "κόμμα" σε τοπικό επίπεδο. Ο κομματισμός έχει αρνητικό φορτίο και σημασία γιατί αντιστρατεύεται την αξιοκρατία, την ανάδειξη και επιβράβευση του ατόμου ή της ομάδας που ξεχωρίζουν με την αποτελεσματικότητα τους και την προσφορά τους στο άτομο, στην ομάδα και στην κοινότητα, εις όφελος των ατόμων που είναι υπό την σκέπη του "κόμματος". Ο κομματισμός έχει (τυπικά ή άτυπα) οργάνωση, ιεραρχία, στόχο και οφέλη-λάφυρα τα οποία μοιράζει με δικούς του κανόνες στα μέλη του. Το ερώτημα όμως είναι εάν ο κομματισμός είναι κάτι που οφείλει την ύπαρξη του στην τύχη και στη χημεία της ομάδας των ανθρώπων που αποτελούν το κόμμα ή αποτελεί μια αναγκαιότητα για την λειτουργία της κοινωνίας. Είναι μεγάλη η συζήτηση και θα προσπαθήσω να περιοριστώ στον τομέα της υγείας (δεν είμαι και ειδικός στην κοινωνιολογία) και θα παρουσιάσω βιωματικά και λογικά-τεχνοκρατικά επιχειρήματα.

Σαν γιατρός ΕΣΥ βρέθηκα πολλές φορές να σκέφτομαι ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για να επιλέξεις τους κατάλληλους ιατρούς να στελεχώσουν μια μονάδα υγείας και απόκτησα αρκετές εμπειρίες βλέποντας πως λειτούργησαν διαφορετικά συστήματα επιλογής και επιτροπές στο ΕΣΥ. Η έννοια του "καλύτερου γιατρού" είναι κάτι που όταν το ακούω, ξέρω ότι βρωμάει παραπλάνηση και δημαγωγία και αυτό γιατί και ο Παπανικολάου (από το γνωστό test Παπανικολάου) απέτυχε να αποδώσει στο περιβάλλον της Ελλάδας ακόμη και με έδρα καθηγητή. Άρα ίσως θα πρέπει να σκεφτούμε τι θέλουμε από τον γιατρό που θα προσλάβουμε στο ΕΣΥ και να επιλέξουμε όχι τον καλύτερο ιατρό αλλά τον καταλληλότερο για την δουλειά που θέλουμε ιατρό. Η "καταλληλότητα" περιλαμβάνει ίσως όχι μόνο γνώσεις και δεξιότητες ιατρικής αλλά και άλλα χαρίσματα όπως επικοινωνία, φιλότιμο, ομαδικότητα, υπευθυνότητα, ταχύτητα, αποτελεσματικότητα, κλπ. Ταυτόχρονα, απαιτεί την διατήρηση ισορροπιών και την παροχή τεχνικών μέσων και οργάνωσης για να αποδώσει. Ακούγονται πολύ θεωρητικά όλα αυτά και θα δώσω παραδείγματα για να γίνουν κατανοητά: (α) Θα θέλατε να είστε ασθενής που θα χειρουργηθεί και οι δύο χειρουργοί που θα κάνουν την επέμβαση, δεν μιλιούνται και θέλει ο ένας να βλάψει τον άλλο με οποιοδήποτε τρόπο; (β) Πως θα νιώθατε εάν ο ιατρός που είναι υπεύθυνος για την νοσηλεία σας θεωρήσει ότι επειδή το οράριο του τελείωσε, θα συνεχίσει την εξέταση σας αύριο; (γ) Για σκεφτείτε μια κλινική όπου προσλαμβάνεται ένας εξειδικευμένος ιατρός σε μια νέα εξέταση που οι υπόλοιποι υπάρχοντες ιατροί στην κλινική δεν γνωρίζουν να κάνουν και αν και υπάρχει το μηχάνημα για να γίνεται η εξέταση, ο νεοπροσλαμβανόμενος ιατρός τοποθετείται από τον διευθυντή σε άλλο αντικείμενο ή το μηχάνημα "χαλάει" ώστε να μην απειληθεί η "αξία" και το έργο των υπολοίπων; (δ) Για σκεφτείτε ότι μπορεί να προσλάβουμε νευροχειρουργό σε νοσοκομείο και να μην του "δίδεται" το δικαίωμα να χειρουργεί είτε λόγω μακρόχρονης απουσίας μηχανημάτων είτε λόγω άρνησης να συμμετέχει στο πρόγραμμα των χειρουργείων από το διευθυντή του χειρουργικού τομέα;
Τα κριτήρια επιλογής του για πρόσληψη γίνονται πιο σύνθετα όταν δοκιμάσουμε να τον αξιολογήσουμε... Μας ενδιαφέρει και σε τι ποσοστό η ποσότητα και η ποιότητα στην εργασία του; πχ ποιος γιατρός είναι καταλληλότερος: αυτός που γράφει τη μέρα σε 50 ασθενείς χρόνια φάρμακα στο βιβλιάριο και δεν έχει κάνει κλινική εξέταση ούτε το 3% αυτών ή ο ιατρός που και αν λαμβάνουν χρόνια φαρμακευτική αγωγή, γράφει χρόνια φάρμακα σε 25 ασθενείς τη μέρα αλλά εξετάζει κλινικά το 50% αυτών; Γενικά μας ενδιαφέρει ένας ιατρός που κάνει γραμματειακό ή ιατρικό έργο; Και τι κριτήρια θα τηρήσουμε σε ένα διευθυντή κλινικής; Μας είναι καλύτερος αυτός ο διευθυντής που ξέρει να κάνει περισσότερα από ότι οι υφιστάμενοι του ιατροί με βάση την πλούσια εμπειρία του ή αυτός που έχει οργανώσει την κλινική και οι υφιστάμενοι του κάνουν εξειδικευμένες επεμβάσεις ή εξετάσεις που ο ίδιος μπορεί να μην ξέρει να διενεργεί και οι ασθενείς δεν χρειάζεται να μεταναστεύσουν σε άλλη μονάδα υγείας για μια εξειδικευμένη εξέταση; Προσέξτε ότι δεν έχω βάλει οικονομικούς δείκτες και παρουσιάζω μόνο ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες στον ιατρικό τομέα, βάλτε κόστος και διάρκεια νοσηλείας, κόστος επέμβασης-αποκατάστασης ασθενή και έχει κάνει αρκετά σύνθετο το σύστημα. Και μείναμε μόνο στους γιατρούς. Να βάλουμε και το υπόλοιπο προσωπικό μέσα;

Ίσως τα παραπάνω που είναι μια επιδερμική επαφή με την λήψη απόφασης για την πρόσληψη ή την αξιολόγηση ενός γιατρού σας φαίνεται δύσκολο, σκεφτείτε ότι το σημερινό ΕΣΥ δεν έχει κανένα κριτήριο αξιολόγησης με τέτοια χαρακτηριστικά. Όλα τα κριτήρια είναι υποκειμενικά εκτός του χρόνου προϋπηρεσίας. Σας λέω τώρα ότι η προϋπηρεσία μετά την ειδικότητα μετράει μόλις στο 15% της βαθμολογίας με την υπάρχουσα νομοθεσία. Πείτε μου εσείς τώρα, δεν θα θέλατε να είστε σε μια "κομματική" ομάδα για να επιβιώσετε; Έχει σημασία εάν θα είναι τοπική ή κεντρική η αξιολόγηση σε μια τέτοια περίπτωση; Για σκεφτείτε ότι η φήμη του διευθυντή μιας κλινικής απειλείται όταν προσληφθεί ένας νέος ιατρός με δεξιότητες που ο διευθυντής δεν ξέρει. Τι νομίζετε ότι θα γίνει; Είναι τύχη ή αναγκαιότητα ο κομματισμός σε μια τέτοια περίπτωση; Θα ήθελα να ακούσω ένα τεκμηριωμένο αντίλογο σε αυτό το ερώτημα.

Πάμε τώρα να δούμε την πραγματικότητα της πρωτοβάθμιας στις μεγάλες πόλεις. Αφήνοντας το ΕΣΥ είχα την ευκαιρία να γνωρίσω και αυτό το χώρο. Ας υποθέσουμε ότι ο καλός θε(ι)ος σας δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσετε μια σύμβαση έργου ορισμένου χρόνου σαν γιατρός θεραπευτής του ΙΚΑ. Τα κριτήρια με τα οποία επιλεχθήκατε είναι απολύτως μη αξιοκρατικά. Ούτε και θα ελέγξει ποτέ κανείς πόσο καλός ιατρός είστε. Υπάρχουν στατιστικά ανά γιατρό για το ΙΚΑ; όχι βέβαια. Και μην μου πείτε ότι τώρα παρακολουθούν την συνταγογραφία γιατί δεν παρακολουθούν το ιατρικό έργο του ιατρού του ΙΚΑ αλλά των ιατρών που έγραψαν συνταγές που πέρασε στο βιβλιάριο ο ιατρός του ΙΚΑ. Αλήθεια γιατί υπάρχουν περιφερειακά ιατρεία σε περιοχές (για όλα τα ταμεία) με πληθυσμό 1000 κατοίκους και κέντρα υγείας με πληθυσμό 3000 κατοίκους και ο οικογενειακός ιατρός του ΙΚΑ πρέπει να έχει γραμμένους πάνω του 2000 ή 3000 ασφαλισμένους του ΙΚΑ; Μπορεί να τους δει; Μπορεί να τους εξετάσει; Προλαμβάνει; Μόλις τον ευνούχισαν σαν ιατρό. Τι ξέρουν λοιπόν; Ότι ο ασφαλισμένος θα πάει αλλού, θα πληρώσει και ο ιατρός του ΙΚΑ θα πρέπει να γράψει τα φάρμακα στο βιβλιάριο. Ο ιατρός του ΙΚΑ θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ της κατακραυγής των ασφαλισμένων του ΙΚΑ εάν δεν γράψει τα φάρμακα και της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης εάν αφεθεί στην αδιάκριτη συνταγογραφία. Μήπως η σωτηρία είναι να έχει ένα κομματικό προστάτη που θα φροντίζει να μην τον αγγίζουν και να ανανεώνεται κάθε χρόνο η σύμβαση του; Αλήθεια τι θα κάνατε κι εσείς στη θέση του; Δεν είναι μια αναγκαιότητα ο κομματισμός στην υγεία;

Για σκεφτείτε ένα σενάριο (υπαρκτό στο εξωτερικό, επιστημονικής φαντασίας για την Ελλάδα) όπου ο ασθενής επιλέγει τον οικογενειακό του ιατρό κάθε χρόνο και πηγαίνει χωρίς να πληρώνει. Όπου κάθε ιατρός δεν πληρώνεται με μηνιάτικο αλλά με σταθερό ποσό για κάθε άτομο που τον επιλέγει. Το ποσό που πληρώνει ο ασφαλιστικός φορέας είναι σταθερό, εξαρτώμενο από τον αριθμό των ατόμων που έχουν επιλέγει τον κάθε ιατρό και δεν υπάρχει λόγος πλέον να περιορίσεις τους συμβλημένους ιατρούς με αυτό το σύστημα. Ας επιλέξει ο ασθενής τον ιατρό του, δεν θα κοστίσει παραπάνω όσοι γιατροί και να υπάρχουν καθώς το κόστος εξαρτάται από τον αριθμό των ασφαλισμένων. Μπορείς όμως εκεί να βάλεις δείκτες απόδοσης, να ελέγξεις την συνταγογραφία και να θέσεις κριτήρια καθώς δεν θα είναι στοιβαγμένοι ασθενείς σε ένα ιατρό. Αλλά τότε πως τα κομματικά στελέχη θα ΄χουν εξαρτώμενους ιατρούς από το κόμμα; Δεν είναι μια αναγκαιότητα ο κομματισμός στην υγεία;


http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,2346.msg15622.html#msg15622