Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στην Σουηδία.

26/06/2009.
του Γενικού Ιατρού, Αργύρη Αργυρίου, www.argiriou.se

Τί κοστίζει να πας σε ένα Δημόσιο Γιατρό στη Σουηδία; 

 Θα ήθελα να περιγράψω το οικονομικό πλαίσιο (από την πλευρά του Ασθενούς) για την Δημόσια Υγεία στη Σουηδία. Το πλαίσιο αυτό αλλάζει λίγο από Νομό σε Νομό αλλά χονδρικά είναι περίπου το ίδιο σε όλη την χώρα. Eδώ παίρνω σαν παράδειγμα τον νομό της Östergötland. Ότι γράφω ισχύει τώρα, δηλαδή Ιούνιο του 2007, αλλά κάπως έτσι ήταν το σύστημα από το 1987 τουλάχιστον, που γνωρίζω τη Σουηδία. Ότι ισχύει για τους Δημόσιους Ιατρούς (που είναι η μεγάλη πλειοψηφία στην Σουηδία), ισχύει και για τους Ιδιώτες Ιατρούς που έχουν σύμβαση με το Σουηδικό Δημόσιο.

 Στη Σουηδία υπάρχει ένα ενιαίο ταμείο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και σύνταξης για όλους τους κατοίκους της χώρας.

 Το νόμισμα είναι η Σουηδική Κορώνα. 10 Σουηδικές Κορώνες (Σ.Κ.) είναι περίπου 1 Ευρώ (Ε). Τα ποσά στα οποία θα αναφερθώ παρακάτω τα έχω μετατρέψει κατά προσέγγιση σε Ευρώ για την ευκολία μας.

 Κάθε φορά που κάποιος θέλει να επισκεφτεί ένα Γενικό Ιατρό για εξέταση στο Κέντρο Υγείας κοστίζει 10 Ε. Επίσκεψη κατ´οίκον κοστίζει 15 Ε. Τηλεφωνική επικοινωνία με τον Γενικό Ιατρό, καθώς επίσης και ανανέωση παλιάς συνταγής κοστίζει 5 Ε. Αν θελήσει να πάει κανείς από μόνος του κατευθείαν στο Νοσοκομείο κοστίζει 25 Ε. Σε περίπτωση που ο Νοσοκομειακός Ιατρός θεωρήσει ότι ο Ασθενής δεν χρήζει νοσοκομειακής περίθαλψης αλλά πρωτοβάθμιας μπορεί να παραπέμψει τον Ασθενή πίσω στο Κέντρο Υγείας (και αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά). Αν όμως ο Ασθενής επισκεφτεί πρώτα τον Γενικό του Ιατρό και ο Γενικός Ιατρός παραπέμψει επειγόντως τον Ασθενή στο Νοσοκομείο, τότε ο Ασθενής δεν πληρώνει τίποτε επιπλέον για την επίσκεψη στο Νοσοκομείο παρά μόνο ότι κόστισε για να επισκεφτεί τον Γενικό Ιατρό (10 Ε). Αν η παραπομπή στο Νοσοκομείο δεν είναι επείγουσα κοστίζει στον Ασθενή επιπλέον 15 Ε. Στον φυσικοθεραπευτή ή τον εργοθεραπευτή του Κέντρου Υγείας η επίσκεψη κοστίζει 8 Ε. Σε περίπτωση που ο Ασθενής χρειάζεται κάτι απλό μπορεί να συμβουλευτεί και νοσηλεύτρια και τότε είναι δωρεάν.

 Αν για κάποιο λόγο ο Ασθενής δεν έχει να πληρώσει επί τόπου του στέλνουν λογαριασμό στο σπίτι. Αν αγνοήσει τον λογαριασμό δεν τον παν και στα δικαστήρια.. αλλά την επόμενη φορά που θα πάει στον Ιατρό θα του γίνει παρατήρηση.

 Ο Ασθενής παίρνει απόδειξη κάθε φορά που πληρώνει για να επισκεφτεί Ιατρό ή άλλο νοσηλευτικό προσωπικό και αυτές τις αποδείξεις πρέπει να τις κρατά (αν και αυτά καταγράφονται και στον υπολογιστή του Ιατρού).
Μέσα στην διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους ένας Ασθενής μπορεί να πληρώσει για Ιατρούς και υπόλοιπο νοσηλευτικό προσωπικό μέχρι και 90 Ε συνολικά. Από εκεί και πέρα βγάζει κάρτα ελευθέρας και μπορεί να επισκέφτεται τους Ιατρούς και το υπόλοιπο νοσηλευτικό προσωπικό εντελώς δωρεάν για το ίδιο έτος.

 Η περίθαλψη για τα παιδιά και νέους μέχρι και 20 ετών είναι εντελώς δωρεάν ήδη από την πρώτη επίσκεψη.

 Σε περίπτωση που γίνει εισαγωγή στο Νοσοκομείο, ο Ασθενής πληρώνει για κάθε ημέρα νοσηλείας 5 Ε – 8 Ε. Φακελλάκια δεν υπάρχουν στη Σουηδία. Μπορεί π.χ. να κάνει κανείς εγχείρηση καρδιάς by-pass, να μείνει στο Νοσοκομείο 10 ημέρες, και να πληρώσει συνολικά 50 Ε.

 Για την φαρμακευτική περίθαλψη:
Τα φαρμακεία είναι κρατικά. Το κόστος των 90 πρώτων Ε για φάρμακα σε ένα ημερολογιακό έτος το επωμίζεται εξολοκλήρου ο ασθενής και από εκεί και πάνω πληρώνει όλο και μικρότερη συμμετοχή. Και σε αυτή την περίπτωση κρατά τις αποδείξεις (αν και αυτά τα ποσά αποθηκεύονται επίσης στον υπολογιστή του Φαρμακείου). Αν μέσα σε ένα ημερολογιακό έτος ο ασθενής ξεπεράσει συνολικά συμμετοχή 180 Ε για φάρμακα τότε παίρνει κάρτα ελευθέρας και για τα φάρμακα για το έτος αυτό.

 Με το σύστημα αυτό αποθαρρύνονται οι Ασθενείς οι οποίοι απλώς είδαν φως στο Κέντρο Υγείας και μπήκαν…έτσι για να μετρήσουν την πίεσή τους…και έτσι αποφεύγεται ο άσκοπος συνωστισμός.
 Με το σύστημα επίσης αυτό, παρακινείται έμμεσα ο Ασθενής να προστρέξει πρώτα στον Γενικό Ιατρό αντί να πάει στο Νοσοκομείο αφού είναι φθηνότερο να επισκεφτεί τον Γενικό Ιατρό του.
 Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι ο Ασθενής σέβεται το Ιατρό και το έργο που αυτός επιτελεί (διότι ως γνωστόν ότι είναι δωρεάν δεν είναι καλό και μόλις πάμε και πληρώσουμε για το ίδιο πράγμα τότε αμέσως αυτό μεταμορφώνεται και γίνεται καλύτερο….).
 Με το σύστημα αυτό καλύπτεται τέλος και ένα μέρος της χρηματοδότησης των μονάδων Υγείας της χώρας. Να πω ότι τα Κέντρα Υγείας έχουν δικό τους προυπολογισμό και στο τέλος της χρονιάς ο διευθυντής του κάθε Κέντρου Υγείας συντάσσει ετήσιο οικονομικό ισολογισμό.

 Να τονισθεί βέβαια και το ότι στη Σουηδία όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα εγγυημένο κατώτατο εισόδημα από το κράτος (ανεξάρτητα αν έχουν εργαστεί ποτέ στην ζωή τους ή όχι) και αυτό το 2007 ανέρχεται γύρω στα 700 Ε τον μήνα. Το κόστος ζωής στη Σουηδία και στην Ελλάδα είναι πλέον περίπου το ίδιο.  


Η πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας στην Σουηδία από την πλευρά του Ιατρού.

Οι Γιατροί στην Σουηδία πληρώνονται με πάγια μηνιαία αντιμισθία αλλά τελευταία γίνεται πολύ συζήτηση να αλλάξει το σύστημα για τους Γενικούς Ιατρούς: Η πρόταση είναι οι Γενικοί Ιατροί να συνενώνονται ανά δύο-τρείς, να προσλαμβάνουν προσωπικό και να κάνουν μικρά ιδιωτικά Κέντρα Υγείας. Ο κάθε πολίτης θα διαλέγει να ανήκει στον καλυπτόμενο πληθυσμό ενός τέτοιου ιδιωτικού Κέντρου Υγείας και θα έχει δικαίωμα να αλλάζει Κέντρο Υγείας (αν δεν είναι ευχαριστημένος), μια φορά στο εξάμηνο. Τα ιδιωτικά αυτά Κέντρα Υγείας θα πληρώνονται από το κράτος ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού που καλύπτουν, πόσους Ασθενείς βλέπουν, τί ιατρικές πράξεις κάνουν και την νοσηλευτική βαρύτητα του κάθε ασθενούς. Η νοσηλευτική βαρύτητα προσδιορίζεται από την ηλικία και τις χρόνιες διαγνώσεις του Ασθενούς. Οι Ασθενείς θα πληρώνουν τα ίδια όπως και τώρα. Η γειτονικές χώρες Δανία και Νορβηγία έχουν ήδη ένα σύστημα που μοιάζει με αυτό προς το οποίο σκέφτεται να οδεύσει η Σουηδία. Οι Ασθενείς (αλλά και οι Γενικοί Ιατροί), σύμφωνα με στατιστικές που έχουν γίνει, μοιάζουν να είναι πιο ευχαριστημένοι στην Δανία και την Νορβηγία με το σύστημα αυτό σε σχέση με το υπάρχον Σουηδικό. Από την άλλη οι δείκτες που παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για να δείξουν πόσο καλή είναι η Υγεία σε μια χώρα, όπως το προσδόκιμο ζωής και η βρεφική θνησιμότητα είναι κάπως καλύτεροι στην Σουηδία από ότι στην Δανία και Νορβηγία.
 Ο λόγος που στην Σουηδία σκέφτονται να αλλάξουν σύστημα είναι ακριβώς για να κάνουν τους Γενικούς Ιατρούς να είναι πιο παραγωγικοί.
Βέβαια και τώρα υπάρχουν τρόποι που σε ωθούν να γίνεις πιο παραγωγικός και να μην κάνεις ότι σου κατέβει: Την πάγια μηνιαία αντιμισθία σου την διαπραγματεύεσαι με τον Διευθυντή του Κέντρου Υγείας σου όταν πας να προσληφθείς εκεί και είναι δυνατόν να την επαναδιαπραγματευθείς ανά πάσα στιγμή. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατόν ένας συνάδελφός σου που είναι π.χ. 15 χρόνια παλαιότερος από εσένα να έχει μικρότερο μισθό από εσένα αν ο Διευθυντής του Κέντρου Υγείας θεωρεί ότι αυτός δεν αξίζει κάτι καλύτερο. Επίσης όταν πας να ζητήσεις μια καινούρια δουλειά, πολύ βασικό ρόλο για το αν θα την πάρεις ή όχι, παίζουν το τι συστάσεις θα δώσουν γραπτά αλλά και τηλεφωνικά οι πρώην εργοδότες σου. Μπορεί να τους γνωρίζεις αυτούς του εργοδότες σου από πολύ καιρό. Μην είσαι όμως βέβαιος ότι αυτοί θα πουν καλά λόγια για την δουλειά σου αν πραγματικά δεν τα πιστεύουν, ανεξάρτητα αν έχετε καλή σχέση κατά τα άλλα. Το πόσα χρόνια έχει κανείς στο επάγγελμα δεν παίζει σχεδόν κανένα ρόλο για το αν θα πάρει μια καινούρια δουλειά ή όχι (μάλιστα η παλαιότητα μπορεί να παίξει και αρνητικό ρόλο). Επίσης η μονιμότητα με την μορφή που ξέρουμε στην Ελλάδα δεν υφίσταται. Στη Σουηδία μπορεί να προσληφθείς αλλά και να χάσεις την δουλειά σου αρκετά εύκολα ακόμη και αν είσαι Δημόσιος Υπάλληλος. Βέβαια υπάρχει από κάτω το προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας του εγγυημένου κατώτατου εισοδήματος (flexicurity). Αυτά ισχύουν και για τους Διευθυντές Κλινικών και Κέντρων Υγείας (Κ.Υ.). Δεν θα πει ότι επειδή έγινε κάποιος Διευθυντής θα παραμείνει Διευθυντής μέχρι την συνταξιοδότησή του. Είναι συνηθισμένο οι Σουηδοί να διαλέγουν τους διευθυντές τους να είναι γύρω στην ηλικία των 50 ετών και μετά από μια πενταετία αλλάζουν άτομο. Έτσι συμβαίνει ένας υφιστάμενος να γίνει μετά από λίγο καιρό Διευθυντής του νυν Διευθυντή του. Επίσης μπορεί να γίνει Διευθυντής του Κ.Υ. κάποιος που προέρχεται από άλλες επαγγελματικές κατηγορίες. Να γίνει π.χ. Διευθυντής του Κ.Υ. ένας νοσηλευτής ή μία γραμματέας.

 Βέβαια για να λειτουργήσει ένα τέτοιο σύστημα προυποθέτει και την αντίστοιχη ωριμότητα, ακεραιότητα και πειθαρχία στην νοοτροπία ενός λαού.

 Όσον αφορά τους Ιδιώτες Ιατρούς των διαφόρων ειδικοτήτων: Δεν είναι αυτονόητο ότι όλοι οι Ιατροί που θέλουν να γίνουν ιδιώτες, μπορούν να κάνουν σύμβαση με το Σουηδικό Δημόσιο. Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι αυτή που αποφασίζει κατά τακτά χρονικά διαστήματα το πόσοι ιδιώτες Γενικοί Ιατροί, ΩΡΛ ή π.χ. Οφθαλμίατροι θα έχουν σύμβαση με το Δημόσιο σε κάθε Δήμο. Η απόφαση λαμβάνεται ανάλογα με τον αριθμό του καλυπτόμενου πληθυσμού και το πόσα (και πόσο μεγάλα) Κέντρα Υγείας και Νοσοκομεία υπάρχουν ήδη στην περιοχή. Αν θες να γίνεις ιδιώτης με σύμβαση με το Σουηδικό Δημόσιο έχεις δυό εναλλακτικές λύσεις. Ή πρέπει να περιμένεις να προκηρυχθεί καινούρια σύμβαση για την ειδικότητά σου και να κάνεις αίτηση ή να αγοράσεις το δικαίωμα της σύμβασης από έναν ιδιώτη της ειδικότητάς σου που έχει σύμβαση και ο οποίος βγαίνει στην σύνταξη. Βέβαια δεν μπορεί κανείς να εγγυηθεί ότι η σύμβαση θα επανανεωθεί.

 Οι Δημόσιοι Ιατροί μπορούν να παραπέμπουν και στους Iδιώτες Ιατρούς που έχουν σύμβαση με το Δημόσιο. Ο πολίτης είτε πάει σε Δημόσιο είτε σε ιδιωτικό Ιατρό οποιασδήποτε ειδικότητος πληρώνει τα ίδια εφόσον ο Ιδιώτης Ιατρός έχει σύμβαση με το Δημόσιο. Οι Iδιώτες Ιατροί όμως που έχουν σύμβαση με το Δημόσιο, έχουν ένα πλαφόν επισκέψεων (ή επεμβάσεων) το χρόνο. Aν το ξεπεράσουν, το Δημόσιο δεν τους πληρώνει για περισσότερες επισκέψεις (ή επεμβάσεις). Έτσι συμβαίνει να παίρνουν διακοπές τρεις μήνες τον χρόνο… Το κόστος να επισκεφτεί κανείς Ιδιώτη Ιατρό που δεν έχει σύμβαση με το Δημόσιο είναι συνήθως απαγορευτικό. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ λίγοι οι Ιδιώτες Ιατροί που δεν έχουν σύμβαση με το Δημόσιο.

 Οι αναμονές για μη επείγοντα περιστατικά είναι ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα του Σουηδικού συστήματος Υγείας αυτή την στιγμή. Μου έχει τύχει να παραπέμψω Ασθενή σε Δερματολογική Κλινική από το Κ.Υ., και να μου πουν ότι η αναμονή είναι εννιά μήνες! Βέβαια οι αναμονές στους Ιδιώτες Ιατρούς με σύμβαση με το Δημόσιο είναι πολύ μικρότερες…

 Προσωπικά όμως είχα την εντύπωση όταν δούλευα στην Σουηδία ότι η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών ήταν κάπως υψηλότερη στον Δημόσιο από ότι στον Ιδιωτικό τομέα αν και το Δημόσιο ήταν πιο δυσκίνητο. Βέβαια όπως περιέγραψα παραπάνω, το Σουηδικό Δημόσιο διαφέρει αρκετά από Ελληνικό. Μερικές φορές ένιωθα ότι τα όρια μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού ήταν δυσδιάκριτα.

 Όσον αφορά τις παρακλινικές εξετάσεις: Τις πιο βασικές βιοχημικές εξετάσεις (Γενική αίματος, stick ούρων, Τρανσαμινάσες, Κρεατινίνη, CRP, Strept-A από χρίσμα από τον φάρυγγα) τις έκανε επί τόπου στο Κ.Υ. η βοηθός μικροβιολόγου (στη Σουηδία την δουλειά που κάνουν εδώ οι Ιατροί Μικροβιολόγοι την κάνουν οι βοηθοί Μικροβιολόγου, και οι Ιατροί Μικροβιολόγοι είναι ελάχιστοι και ασχολούνται κυρίως με έρευνα). Για πιο εξειδικευμένες βιοχημικές εξετάσεις καθώς και για ακτινολογικές, στέλναμε τα τελευταία χρόνια τον Ασθενή στο κοντινότερο Νοσοκομείο με ηλεκτρονικό παραπεμπτικό (από υπολογιστή σε υπολογιστή).

Για τα φάρμακα έχω αναφερθεί σε παλαιότερο κείμενο μου εδώ στο forum: http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,708.0.html

 Όσον αφορά την χρέωση της τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Ιατρό: Για να επικοινωνήσει κανείς τηλεφωνικά με τον Ιατρό του πρέπει συνήθως να πάρει πρώτα σε ένα τηλεφωνικό κέντρο το οποίο καταγράφει το ποιος παίρνει τηλέφωνο και στέλνει μετά και τον λογαριασμό στο σπίτι αυτού που τηλεφώνησε.

 Δείτε σχετικά και το: http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,364.0.html

http://www.pfy.gr/forum/index.php/topic,1036.msg6547.html#msg6547